197 605
ta tahrir
k
qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: sh.ga → shahriga, y.da → yilda (4), va b.) → va boshqalar) using AWB
Shrikarsan (munozara | hissa) (Removing Link FA template as it is now available in wikidata) |
k (qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: sh.ga → shahriga, y.da → yilda (4), va b.) → va boshqalar) using AWB) |
||
|
[[Tasvir:Makkah (Mecca) (2).jpg|thumb|Makka shahri]]
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Makka''' (arab. Umm ul-Quro, Umm ulMadoin — shaharlar onasi va
M. qad. shahar, asos solingan yili nomaʼlum. Dastlab Zamzam bulogʻi atrofida aholi turar joylari paydo boʻlgan. M. ilk bor Ptolemey asarlarida Makoraba deb qayd etilgan. Mil. av. 2—1ming yilliklarda M. arab qabilalari uchun muqaddas joy hisoblangan. Islom paydo boʻlishidan avval Sharq bilan Oʻrta dengiz boʻyi davlatlari oʻrtasidagi savdoda muhim oʻrin tutgan. Mil. 5-a. oʻrtalarida M. quraysh qabilasi qoʻliga oʻtdi. Shu davrda quraysh qabilasining boshligʻi Zayd bin Kilob (Qusay laqabi bilan mashhur) Kaʼba atrofidagi yerlarni oʻz qabiladoshlariga boʻlib berdi. Qusay va uning avlodlari oʻtkazgan islohotlar natijasida M. tez suratlar bilan oʻsdi, bozorlar koʻpayib, ziyoratchilar uchun yangi quduklar qazildi. 6-a. oxiri — 7-a. boshida shahar Arabiston ya.o.ning faqat savdo va diniy emas, balki siyosiy markaziga ham aylandi. Shunday vaziyatda M.da yakkaxudolik (tavhid)ga asoslangan islom dinining targʻiboti boshlandi. M.da Muhammad (sav) tugʻilgan, 7-a.dan musulmonlarning muqaddas shahri va ziyoratgohi.
610 y. Muhammad (sav) M. yaqinidagi Hiro togʻida oʻziga birinchi bor vahiy, yaʼni Qurʼon oyatikarimalari nozil boʻlganini eʼlon qildi. 622
M.dagi Al-Masjid alharom va Baytulloh alharom—Kaʼba musulmonlar uchun muqaddas ziyoratgoh.
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
'''Makka''' ({{lang-ar|مكّة المكرمة}} ''Makkah Al-Mukarramah'') — musulmonlarning muqaddas shahri. Saudiya Arabistonining gʻarbida, Qizil dengiz sohilidan 80
ziyoratgohi. Musulmon rivoyatlariga koʻra, Makkada Odamato va [[Momohavo]] hamda [[Shis alayhis-salom|Shis]], [[Ibrohim alayhis-salom|Ibrohim]], [[Ismoil alayhis-salom|Ismoil]] va [[Hojar]] yashaganlar. Makka shahrigaga qachon asos solingani maʼlum emas.
[[Tasvir:mecca-1850.jpg|thumb|right|Makka 1850 yil]]
oʻrnida koʻp qavatli uylar va qasrlar qad koʻtardi. Makka maʼmurlari suv yigʻiladigan inshootlar bunyod etdilar, osma quvurlar oʻtkazdilar, shahar atroflarida bogʻ-rogʻlar paydo boʻddi. [[Xalifalik]]ning hamma tomonidan kela boshlagan mablagʻlar, shuningdek, ziyoratchilardan tushgan daromad makkaliklarni imtiyozli musulmonlar guruhiga aylantirdi. Kaʼba 624 yil qibla deb eʼlon qilinganidan keyin Kaʼbaga tomon qarab ibodat qilina bopshagan.19-asr boshigacha Makkani [[Gʻarbiy Arabiston]]da hokimiyatni amalga oshirgan davlatlarning noiblari boshqarib kelganlar, lekin shaharning ichki hayotida koʻp narsalarni shariflar (Muhammad (sav) avlodlari) hal qilardi. Maʼlumki, [[Bagʻdod xalifaligi]] inqirozga uchraganidan soʻng Makka [[fotimiylar]], [[ayyubiylar]] va [[mamluklar]] qoʻl ostiga, keyinchalik — 1517 yilda Usmonli turk saltanati tobeligiga oʻtdi. 1925 yildan [[Saudiya Arabistoni]] tarkibida. [[Islom]] dini amal qilayotgan 14 asrdan ortiq vaqt davomida Makka gʻayridinlar uchun yopiq shahar hisoblanadi, ammo 18-asrdan eʼtiboran yevropalik ayrim tadqiqotchilar musulmon ziyoratchilari niqobida unga kira boshlaganlar. 20-asr boshigacha Makka [[abbosiylar]] davridagi hududga teng joyni egallab kelgan, doimiy aholisi 50 ming kishidan oshmagan. Hozirgi vaqtda Makkaning tub aholisi salkam 0,5 mln. kishini tashkil etadi, shahar avtomobil yoʻllari orqali tashqi dunyo bilan bogʻlangan.
== Manbalar ==▼
{{islam-stub}}▼
{{manbalar}}▼
{{OʻzME}}▼
[[Turkum:Shaharlar]]
▲{{islam-stub}}
▲== Manbalar ==
▲{{manbalar}}
▲{{OʻzME}}
| |||