Maktab: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k imlo using AWB
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.da → yilda (2), va b.) → va boshqalar), va b. → va boshqa using AWB
Qator 2:
Oʻzbekistonda maktab, asosan, davlat mulki bo'lib, unda o'qish bepuldir. Shu bilan birga oliy o'quv yurtlarida o'qish qisman shartnoma asosida ota-onalar mablag'lari hisobiga amalga oshiriladi. [[Oʻzbekiston|Oʻzbekiston Respublikasining]] [[1997]]-yilda qabul qilingan «Ta`lim to'g'risida»gi qonuni hamda «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» da belgilab berilganidek, Oʻzbekiston maktablarida ta`lim [[oʻquvchi]]larning ona tilida olib boriladi. Barcha maktablarda o'quvchi va [[talaba]]lar uchun uzliksiz tarzda ta`limning quyi bosqichidan yuqori bosqichiga o'tish ta`minlangan. Boshlang'ich va O'rta maktablarda ta`limning asosiy shakli - dars, o'rta maxsus va kasb-hunar, hamda oliy maktablarda - leksiya.
 
Maktabni quyidagi turlarga boʻlish mumkin: a) beriladigan bilimning harakteriga kura — umumiy va professional; b) bilimning koʻlamiga koʻra — boshla-ngʻich (yoki quyi), oʻrta, oliy; v) kimning qaramogʻida boʻlishiga qarab — davlat, munitsipal (jamoa) va xususiy; g) oʻquvchilar jinsiga koʻra — aralash (har ikki jinsdagi oʻquvchilar uchun), ayollar hamda erlar maktabi;d) dinga nisbatan — dunyoviy vadiniy (konfessional); ye) bolalar M.da boʻlish vaqtiga qarab — qatnab oʻqiydigan M. va tunab qolinadigan M. (pansion, internat va t.k.). Oʻzbekistonda M., asosan, davlat mulki boʻlib, unda oʻqish bepuldir. Shu bilan birga oliy oʻquv yurtlarida oʻqish qisman shartnoma asosida ota-onalar mablagʻlari hisobiga amalga oshiriladi. OʻzR ning 1997 y.dayilda qabul qilingan "Taʼlim toʻgʻrisida"gi qoluni hamda "Kadrlar tayyorlash milliy dasturi" da belgilab berilganidek, Oʻzbekiston maktablarida taʼlim oʻquvchilarning ona tilida olib boriladi. Barcha M.larda oʻquvchi va talabalar uchun uzluksiz tarzda taʼlimning quyi bosqichidan yuqori bosqichiga oʻtish taʼminlangan. Boshlangʻich va oʻrta M.larda taʼlimning asosiy shakli — dars, oʻrta maxsus va kasb-hunar, hamda oliy maktablarda — leksiya.
 
Ilk M.lar qad. Sharq mamlakatlari (Xitoy, Bobil, Misr va b.boshqalar)da paydo boʻlgan; bu mamlakatlardagi ibodatxonalarda kohinlar va kotiblar M.lari boʻlgan. Yevropada dastlabki M.lar taxminan mil. av. 6-a.da Yunonistonda, mil. av. 4-a.da Qad. Rimda vujudga kelgan.
 
Oʻrta Osiyoda boshlangʻich taʼlim beradigan M. maktabxona deb nomlangan. Oʻrta Osiyoda M.lar tipidan yana Madrasa, qorixonank koʻrsatish mumkin. Madrasa oʻrta va oliy tipdagi M. hisoblangan; qorixonada Qurʼonni tilovat qilish oʻrganilgan.
 
Turkistondagi rus aholi mahalliy aholiga nisbatan M.lar bilan yaxshi taʼminlangan. 1876 y.danyildan gimnaziya, real M., muallimlar seminariyasi va b.boshqa xil M.lar ochilgan. Rus M.larining ayrimlarida mahalliy millat bolalari ham oʻqigan. 19-a. oxirlarida mahalliy millat bolalari uchun rus-tuzem maktablari tashkil etila boshladi. Bu M.lar, asosan, chorizmning mustamlakachilik siyosatiga xizmat qilgan boʻlsada, oʻlkada ilgʻor oʻqish usullarining yoyilishida maʼlum rol oʻynadi. Sovet tuzumi davrida M.lardagi taʼlim jarayonining oʻzi va oʻqitish uslubiyatidagi har xil kamchiliklar oqibatida bilim berishda yuzaga kelgan nodemokratik hamda jamiyat uchun zararli muhit shunga olib keldiki, oʻquvchilarda mustaqil fikrlash rivojlanmay qoldi.
 
Oʻzbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgach, maktablarning moddiy texnika bazasini rivojlantirish, ularni ilmiy metodik jihatdan taʼminlash sohasida bir qator ishlar amalga oshirildi. Oʻzbekistonda M. ishlari yuksak surʼatlar bilan rivojlanmoqda. Mamlakatda 9672 umumiy oʻrta taʼlim maktabi (6 mln. dan ortiq oʻquvchi), 224 oʻrta maxsus va kasb-hunar oʻquv yurti (223 ming oʻkuvchi), 61 oliy oʻquv yurti (125,5 ming talaba) mavjud (2002). Yana q. [[Xalq taʼlimi]], [[Boshlangʻich maktab]], [[Umumiy oʻrta taʼlim maktabi]], [[Akademik litsey]], [[Kasb-hunar kolleji]], [[Oliy oʻquv yurtlari]]; 2) fan, adabiyot, sanʼat, ijtimoiysiyosiy hayot va sh.k.da oʻziga xos xususiyatlarga ega boʻlgan yoʻnalish, oqim (mas, geolog olim Habib Abdullayev maktabi va h.k.).