Mississippi (daryo): Versiyalar orasidagi farq

'''Missisipi''' (mahalliy indeyslar tilida — katta dare) — [[Amerika Qoʻshma Shtatlari|AQSh]]dagi [[daryo|dare]], [[dunyo]]dagi eng katta daryolardan biri. Uz. 3950  km ([[Missuri (daryo)|Missuri]] daryosining boshidan hisoblaganda 6420  km), havzasining mayd.maydoni 3268 ming km². [[Minnesota]] shtatining shim. qismidagi koʻldan boshlanadi, Markaziy tekisliklar va [[Meksika boʻyi pasttekisligi]]ni shim.dan janubga kesib oʻtib, delta hosil qilib (32 ming km²) [[Meksika qoʻltigʻi]]ga quyiladi. Eng yirik irmoklari: oʻngdan — [[Minnesota (daryo)|Minnesota]], [[De-Moyn (daryo)|De-Moyn]], [[Missuri (daryo)|Missuri]], [[Arkanzas (daryo)|Arkanzas]], [[Redriver]], chapdan — [[Viskonsin (daryo)|Viskonsin]], [[Illinoys (daryo)|Illinoys]], [[Ogayo (daryo)|Ohayo]]. Vodiysining morfologik tuzilishi va suv rejimiga kura, M. 3 qismga boʻlinadi.

Yuqori qismi dastlab kichikroq koʻllar orqali oʻtadi, ostonalar bor. [[Minneapolis]] sh.danshahridan boshlab, daryo oʻzani shlyuzlangan, Missuri daryosi quyilish joy-igacha bir necha oʻnlab toʻgʻon qurilgan. Oʻrta qismida daryo, asosan, bir oʻzanda oqadi; vodiysining kengligi 10—10– 15  km. Missuri irmogʻi qoʻshilgach, uning loyqa suvi M.ning tiniq suvi bilan 150—180 150–180 km gacha yonma-yon oqadi. Quyi qismi keng tekislikdan oʻtadi, vodiysining kengligi 25  km dan 70—70– 100  km gacha. Qirgʻoqlariga toshqinga qarshi dambalar qurilgan. M. dengizga yiliga 350 mln. t dan ortiq oqiziq keltiradi. Daryoning quyi qismida suv koʻpayganda suvining bir qismi Pon-shartren koʻliga va M.dan 15—40 15–40 km gʻarbda oquvchi [[Atchafalaya]] daryosiga oqadi. Daryo qor va yomgʻir suvlaridan toʻyinadi. Bahor va yoz oylarida M.ning oʻrta va quyi qismida kuchli toshqinlar boʻladi. Yuqori qismi qishda muzlaydi. Daryoning yillik oʻrtacha suv sarfi 19 ming m³/sek (eng yuqorisi 50— 80 ming m³/sek). Daryo suvining sanoat korxonalari chiqindilari bilan ifloslanishini kamaytirish choralari koʻrilmoqda. M.ning transport ahamiyati katta: kema qatnaydigan daryo va kanallar orqali [[Buyuk koʻllar]] va chu-qur suv yoʻli qisoblangan Sanlavrentiy daryosi orqali [[Atlantika okeani]] bilan bogʻlangan.

Minneapolis sh.gachashahrigacha (3000  km) daryo kemalari, [[Baton-ruj|Baton-Ruj]] sh.gachashahrigacha okean kemalari qatnaydi. M. daryo sistemasidagi barcha kema qatnovi yoʻllari uz. 25 ming km dan ortiq. Gidroenergiya resursiga boy (27,5 GVt). Eng ahamiyatli GES Kiokak sh. yaqinida qurilgan. M. sohilida Minneapolis, [[Davenport]], [[Sent-luis|Sent-Luis]], [[Memphis (Tennessee)|Memfis]], Baton-Ruj, [[Yangi orlean|Yangi Orlean]] sh.lari joylashgan.