|
'''Novosibirsk viloyati''' - RF tarkibidagi viloyat. 1937 y. 28 sent.da tashkil etilgan. Gʻarbiy Sibirning jan.-sharqida joylashgan. Gʻarbiy Sibir iqtisodiy rni tarkibida. Mayd.Maydoni 178,2 ming km². Axoliyey 2744,0 ming kishi (2000), asosan, ruslar, shuningdek, nemis, ukrain, tatar va b.boshqa millat vakillari ham yashaydi. 30 maʼmuriy tuman, 14 shahar va 18 shaharcha bor. Markazi — Novosibirsk sh.
N.v.Novosibirsk viloyati asosan, Ob va Irtish daryolari oraligʻida joylashgan. Vasyuganye te-kisligining jan. qismini, Baraba payettekisligini egallaydi, sharkda Salair kryajiga tutashgan. Yer yuzasi tekislik, bal. 150–200 m, viloyatning faqat sharqiy qismida bal. 300–350 m boʻlgan Salair kryajining etaklari bor (eng baland joyi 498 m). Foydali kazilmalari: tabiiy gaz, neft, tosh-koʻmir, torf, oltin. Iklimi keskin kontinental. Yanv.ning oʻrtacha t-rasitemperaturasi jan.da —16° gacha, shim.da —20° gacha. Ii-liga 300–350 mm yogʻin tushadi. Vegetatsiya davri shim.da 146, jan.da 160 kun. Asosiy daryosi — Ob. Ob daryosida Novosibirsk suv ombori va GES bor. Koʻl koʻp. N.v.Novosibirsk viloyati qududining 28% botqoqlik. Tuproqlari podzol, sur tusli, va oʻrmon, qoratuproklar. Katta maydonni asosan, igna bargli oʻrmonlar egallaydi. Yovvoyi hayvonlardan shimol bugʻusi, los, silovsin, yelik, rosomaxa, qunduz, boʻri, tulki, quyon, oq tovushqon, gʻoz, oʻrdak, koʻllarda ondatra, suv kalamushi bor.
Sanoatining asosiy tarmoklari: mashinasozlik va metallni qayta ishlash (stanoksozlik — "Tyajstanokgidropress", "Stanoksib" korxonalari, "Siblitmash" zavodi; aviasozlik — aviatsiya i.ch. birlashmasi, priborsozlik va radioelektronika sanoati — "Elektrosignal" zavodi, Komintern nomidagi zavod, aloka, shu jumladan, kosmik aloka vositalari; "Kometa", Vega", "Luch" i. ch. birlashmalari, yarimoʻtkazgich pri-borlar i.ch., elektrovakuum, radiodetallar, kondensator zavodlari; "Vostok" ilmiy i.ch. birlashmasi, pribor sozlash zavodi, "Sever", "Ximkonsentrat" i.ch. birlashmalari — atom energetikasi uchun apparatura va asbob-uskunalar, yoqilgʻi energetika moslamalari; energetika va elektrotexnika mashina va asbob-uskunalari i.ch. — "Elektroafegat", "Elsib" korxonalari, q.x.qishloq xoʻjaligi mashinasozligi — "Sibselmash" i.ch. birlashmasi; toʻqi-machilik sanoat uchun asbob-uskunalar — "Sibtekstilmash" zavodi), kora ("Novosibprokat" korxonasi) va rangli (Novosibirsk qalayi k-ti, Novosibirsk elektrod zavodi) metallurgiya. Qu-rilish materiallari i.ch. (sement va asbotsement mahsulotlari), kimyo, oʻrmon va yogʻochsozlik, yengil (tikuvchilik, ip-gazlama — "Novosibirsk ip gazlama k-ti"; —trikotaj "Sibir" korxonasi; koʻn-poyabzal: "Kore", "Kojgalantereya" korxonalari), oziq-ovqat sanoatlari rivojlangan. Novosibirsk GES, Bara-ba GRES mavjud. Bosh sanoat shaharlari: Novosibirsk, Berdsk, Iskitim.
N.v.Novosibirsk viloyati — Sibirning muhim q.x.qishloq xoʻjaligi rayoni. Q.x.Qishloq xoʻjaligi don-chorvachilik yoʻnalishiga ega. Gʻallachilik, ozuqa, texnika ekinlari, kartoshka, sabzavot ekiladi. Sut-goʻsht chor-vachiligi, parrandachilik rivojlangan. Ob daryosida kemalar katnaydi. Avtoyoʻllar zichligi 51 km/ming km² (1997). Karachi (Karachi koʻli) kurorti bor.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
== Manbalar ==
|
