Palau: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
IanraBot (munozara | hissa)
k clean up, replaced: km2 → km² using AWB
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: Mayd. → Maydoni, y.da → yilda (6) using AWB
Qator 4:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Palau''' (Palau), Palau Respublikasi (The Republic of Palau) — Tinch okeanning gʻarbiy qismidagi Karolina orollari turkumidagi 8 ta yirik orolda joylashgan davlat. Baʼzan Belau deb talaffuz etiladi. Orollarning eng kattasi — Babeltuap o. Mayd.Maydoni 508&nbsp;km². Aholisi 19,4 ming kishi (2002). Maʼmuriy-hududiy jihatdan 16 shtat (state)ra boʻlinadi. Poytaxti — Koror sh.
 
P. — respublika, AKSH bilan "erkin uyushgan" davlat. Amaldagi konstitutsiyasi 1981 y. qabul qilingan. Davlat boshligʻi — prezident (2000 y.danyildan Tomas Remengesau), aholi tomonidan toʻgʻri ovoz berish yoʻli bilan 4 y.gayilga saylanadi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatni 2 palatali (senat va delegatlar palatasi) Milliy kongress (parlament), ijrochi hokimiyatni prezident va hukumat amalga oshiradi. Aholisi — mikronezlar. Rasmiy til — ingliz va belau (palau) tillari. Dindorlarning aksariyati — katoliklar.
 
Barcha yirik orollari vulkan harakati natijasida vujudga kelgan, ular marjon riflari bilan oʻralgan. Fosfat konlari bor. Iqlimi nam, tropik iqlim. Yillik yogʻin 2250&nbsp;mm dan 3000– 4500&nbsp;mm gacha, Kusane o. togʻlarida 6000&nbsp;mm. Vulkan orollarida doim yashil oʻrmon va savannalar; marjon orollarida, asosan, kokos palmasi va pandanus daraxti oʻsadi. Hayvonot dunyosi shim. orollarda mayda kemiruvchilar, kaltakesak, ilonlar va jan. orollarda turli qush va hasharotlardan iborat. Sohil boʻyi suvlarida baliq koʻp.
 
Palau arxipelagi orollarida odamlar Okeaniyadagi boshqa barcha orollarga nisbatan ilgariroq, bir necha ming yil avvaldan yashab keladi, deb taxmin qilinadi. Bu yerga yevropaliklardan birinchi boʻlib ispanlar 1710 y.dayilda kelganlar. 1783 y. Angliya kemasi halokatga uchrashi oqibatida orolga keltirilgan kasalliklar natijasida 50 ming aholidan 5 mingi omon qoddi. 1886 y. hudud Ispaniya mustamlakasiga aylandi, 1889 y.dayilda Germaniyaga sotib yuborildi, 1-jahon urushi vaqtida yaponlar bosib oldi va 1944 y.gachayilgacha ularning boshkaruvida boʻldi. 1947 y. BMT karoriga koʻra, AQSH boshqaruviga oʻtdi. 1993 y. noyabr
 
dagi referendum ishtirokchilari AQSH ga ixtiyoriy ravishda qoʻshilish uchun ovoz berdi. 1994 y. 1 okt.dan Palau Respublikasi AQSH bilan "erkin uyushma" doirasida mustaqillikka ega boʻldi. U oʻzini oʻzi idora qilsa ham, ammo mudofaa, moliya, tashki ishlar masalalarini AQSH boshqaradi. P. — 1994 y.danyildan BMT aʼzosi. Milliy bayrami — 1 okt. — Mustaqillik kuni (1994).
 
Vulkanlardan hosil boʻlgan unumdor yerlarda tapiok, kokos, meva va sabzavot yetishtiriladi, baliq ovlanadi. Qoramol, choʻchqa, echki boqiladi. Badiiy hunarmandchilik rivojlangan. Keyingi vaqtda sayyohlik iqtisodiyotda katta ahamiyat kasb eta boshladi. Rohatijon qum sohillar sayyohlarni koʻproq jalb etadi. Elektr energiya 16 ming kVtsoat quvvatli elektr styasida hosil qilinadi. Chetga kokos yongʻogʻi, tunets baligʻi sotadi, chetdan oziq-ovqat, mashina va uskuna, yoqilgʻi oladi. AQSH va Tinch okean mintaqasi mamlakatlari bilan savdo qiladi. Pul birligi — AQSH dollari.