Qorachoy-Cherkasiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k imlo, replaced: km2 → km{{sup|2}} using AWB |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: T.y. → Transport yoʻli, q.x. → qishloq xoʻjaligi (2), t-ra → temperatura, b-n → bilan, Hoz. → Hozirgi (2), inti → instituti, Mayd. → Maydoni, y.da → yilda (4), va b.) using AWB |
||
Qator 1:
'''Qorachoy-cherkasiya''', QorachoyCherkasiya Respublikasi — Rossiya federatsiyasi tarkibidagi respublika. Rossiya Yevropa qismining jan. da joylashgan.
== Davlat tuzumi ==
Qator 5:
== Tabiati ==
Qorachoy-Cherkasiya Katta Kavkazning shim. yon bagʻrida, Elbrusning gʻarb va shim. da. Shim.roqda Yon tizma joylashgan boʻlib eng baland nuqtasi — Elbrus (5642 m). Foydali qazilmalari: koʻmir, oltin, rangli metallar, oʻtga chidamli gil. Iqlimi balandlik mintaqalari boʻylab oʻzgarib boradi. Shim.da (togʻ etaklarida) yanvarning oʻrtacha
== Aholisi ==
Qorachoy-Cherkasiyada qorachoylar (32,2%), cherkaslar (9,7%), ruslar (42,4%), abazinlar (6,6%), noʻgʻaylar (3,2%), ukrainlar (1,5%), osetinlar (0,9%) va
== Tarixi ==
Qorachoy-Cherkasiya hududida odam qadimdan yashab kelgan. 10-a.da adigeycher-kas, 13— 14-a.larda qorachoy elatlari shakllandi. 14—16-a.larda Q.-Ch. hududiga abazinlar, 17-a.da noʻgʻaylar koʻchib bordi. 19-a. 1-yarmida Q.-Ch. hududi Rossiyaga qoʻshib olindi. 1918 y. fevralda sovet hokimiyati oʻrnatildi. 1918 y. kuzdan 1920 y. aprelgacha oqgvardiyachilar qoʻlida boʻldi. 1922 y. 12 yanvarda Q-Ch. muxtor viloyati tuzildi. 1926 y. qorachoy muxtor viloyati va Cherkasiya milliy okrugi (1928 y. 30 apreldan Cher-kasiya muxtor viloyati)ga boʻlindi. 1942 y. avg .da Q.-Ch. nemislar tomonidan bosib olindi. 1943 y. yanvarda ozod etildi. 1943 y. okt.da Qorachoy muxtor viloyati tugatilib, aholisi SSSRning sharqiy oʻlkalariga deportatsiya qilindi. 1957 y. yanvarda birlashgan Qora-choy-Cherkasiya mux-tor viloyati tuzildi. 1992
== Xoʻjaligi ==
Yalpi mahsulotda sanoat 18,4%,
Sanoatining asosiy tarmoqlari: kimyo va neft kimyosi, oziq-ovqat, qurilish materiallari sanoati, mashinasozlik va metallsozlik, rangli metallurgiya, oʻrmon, yogʻochsozlik va sellyulozaqogʻoz, yengil sanoat. Kon-ruda sanoat tarmogʻi rivojlangan. yiliga oʻrtacha 40 mln. kVt-soat elektr energiyasi hosil qilinadi. Koʻp sanoat korxonalar Cherkessk, Karachayevsk sh.lari va Mednogorsk shaharchasida joylashgan.
Qishloq xoʻjaligida yetakchi tarmoq — goʻsht-sut chorvachiligi, qoʻychilik, kartoshka va sabzavot yetishtirish.
Transportida avtomobil transporti muhim mavqega ega: qattiq qoplamali avtomobil yoʻllari uz. 1887 km. Qorachoy-Cherkasiya hududini Harbiy Suxumi avtomobil yoʻli kesib oʻtgan.
Tibbiy xizmati. Qorachoy-Cherkasiyada har 10 ming aholiga 34 vrach toʻgʻri keladi. 10 dan ortiq sanatoriy-kurort va dam olish muassasasi bor (Teberda, Arxiz, Dom-bay iklimiy kurortlari va
Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari. Maorifi RFda qabul etilgan tizimga muvofiq tashkil qilingan. 180 umumiy oʻrta taʼlim maktabida 72 ming , 6 oʻrta maxsus oʻquv yurtida 4,5 ming oʻquv-chi, 2 oliy oʻquv yurti (pedagogika universiteti, texnologiya
== Adabiyoti ==
Qorachoy-Cherkasiyaning tub aholisi (qorachoy, cherkas, abazin va noʻgʻoylar) adabiyoti 20-a.ning 20-
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
Qorachoy-Cherkasiya hududida 1 —13-a.larga oid yer ustiga oʻrnatilgan sagʻanalar, qad. shaharlar (toshdan qurilgan mudofaa devorlari xarobalari
Qorachoy-Cherkasiyaning qad. sanʼat yodgorliklari — mil. av. 3—2-ming yillikka oid jezdan yasalgan bezak va badiiy keramika, mil. av. 2—5-a.larga oid metall va keramika buyumlaridir.
{{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
|