Riga: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
CoderSIBot (munozara | hissa)
Qatorga koʻchirish toʻgʻrilandi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: Mayd. → Maydoni, y.da → yilda (10), va b.) → va boshqalar), va b. → va boshqa using AWB
Qator 31:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Riga''' — Latviya Respublikasidagi shahar. Respublika poytaxti. Yirik industrial, ilmiy va madaniy markaz, temir yoʻl tuguni, dengiz porti. Daugava (Gʻarbiy Dvina) daryosi sohilida, uning Riga qoʻltpigʻita quyilish joyida. Yanv.ning oʻrtacha trasi —4,5°, iyulniki 18°. Yillik yogʻin miqdori — 649&nbsp;mm. Mayd.Maydoni 307&nbsp;km. Aholisi 764 ming kishidan ziyod (2000). Olti shahar tumanidan iborat.
 
Arxeologik maʼlumotlarga koʻra, R. 10—11-a.larda vujudga kelgan. Shahar sifatida 1201 y.dayilda tilga olingan. 13— 16-a.larda Riga arxiyepiskopligiga boʻysundirilgan. 14-a. boshida Ganzatarkibiga kirgan. 1561 y.gachayilgacha Livon ordeni tarkibida. 1561 y.danyildan erkin shahar, savdo va hunarmandchilik markaziga aylangan. 1581 y.dayilda Rech Pospolita xukmronligi ostiga oʻtgan. 1621 y. shvedlar tomonidan bosib olingan. R.ni Shimoliy urush davrida 1710 y. 14 iyulda rus qoʻshinlari egallagan. 1714 y.danyildan Riga, 1796 y.danyildan Liflyandiya gubernyasining markazi. 18-a. oxirida R. Rossiyaning eng yirik porti va savdo markazi. 19-a. oxiri — 20-a. boshlarida yirik sanoat markazlaridan biri. R. 1919 y.danyildan Latviya Respublikasi poytaxti, 1940—90 y.lardayillarda Latviya SSR poytaxti, 1990 y. maydan yana Latviya Respublikasi poytaxti.
 
Mashinasozlik va metallsozlik, shu jumladan, elektrotexnika va radioelektronika, kimyo, kimyofarmatsevtika, yogʻochsozlik, yengil, oziq-ovqat sanoatlari bor. Parfyumeriyakosmetika zdi faoliyat koʻrsatadi, qurilish materiallari ishlab chiqariladi.
Qator 39:
R. — baliqsanoatining yirik markazi. Konservakulinariya va sardina zdlari, baliqchilik portida tral va refrijerator floti bazalari ishlab turibdi. R. porti muqim ahamiyatga ega. Daugavada kemalar katnaydi. 2 aeroport bor.
 
Shahar eski va yangi qismlarga boʻlinadi. Eski R. hududida oʻrta asr meʼmoriy yodgorliklaridan Dom cherkovi (13-a.), Yekaba (13-a.), Yan (manbalarda dastlab 1297 y.dayilda tilga olingan) va Peter (13—15-a. boshlari) cherkovlari, Orden qasri (14—19-a.lar), 15—18-a.lar turar joylari, Birodarlik kabristoni memorial majmui (1924—36 y.laryillar) va b.boshqa saqlanib qolgan. R.da 7 oliy oʻquv yurti (shu jumladan, Latviya un-ti, Riga texnika un-ti, konservatoriya), Riga BA (Yevropada eng koʻhna akademiyalardan), 21 muzey (shu jumladan, Latviya tarixi muzeyi, Shahar tarixi va dengiz sayyoxligi muzeyi, Tabiat muzeyi, Adabiyot va sanʼat tarixi muzeyi, Badiiy muzey, Etnografiya muzeyi va b.boshqalar), 9 teatr (shu jumladan, Latviya Milliy operasi teatri), filarmoniya, sirk, telemarkaz, kinostudiya bor. Shahar markazida 2004 y. apr.da Mirzo Ulugʻbekka haykal oʻrnatilgan. R. yaqinida Yurmala kurorti faoliyat koʻrsatadi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->