11-Iyul 2014, 14:00 dagi koʻrinishi tahrirlash Olaf Studt (munozara \| hissa) 6 815 edits + 29 x [[]], imlo; + Turkum:Bugʻdoydoshlar, - {{no iwiki}} ← Avvalgi tahrir		26-Noyabr 2015, 03:45 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish Ximik1991Bot (munozara \| hissa) Botlar 197 605 edits k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: SH.ning → shahrining (2), y.lar → yillar (2) using AWB Keyingi tahrir →
Qator 5: Jahonda Sh. ekin maydonlari 155,5 mln.ga (115 dan ortiq mamlakatda ekiladi), hosildorligi 38,4 s/ga, yalpi hosil 596,4 mln. t ni tashkil etdi (1999). Asosiy Sh. yetishtiradigan mamlakatlar: Xitoy (31,7 mln.ga, hosildorlik 63,2 s/ga, yalpi hosili 200,4 mln. t), Hindiston (44,8 mln.ga, hosildorlik 29,2 s/ga, yalpi hosili 131,2 mln.t), [[Indoneziya]] (11,6 mln.ga, hosildorlik 42,9 s/ga, yalpi hosili 49,5 mln. t) (1999). [[Oʻzbekiston]]da ekin maydoni 101,3 ming ga, hosildorlik 28,3 s/ga, yalpi hosil 287 ming t (2003). Bulardan tashqari, [[Bangladesh]], [[Vyetnam]], [[Myanma]], [[Filippin]], [[Braziliya]], [[Pokiston]], [[Kambodja]], [[Yaponiya]], [[AQSH]], [[Koreya]] mamlakatlarida, [[Ukraina]] janubida, Shim. [[Kavkaz]], Quyi Volga, [[Qirgʻiziston]] va Qozogʻistonda ham Sh. yetishtiriladi. ~~SH.ning~~shahrining ildizi popuk ildiz, uzun (1m gacha). [[Poya]]si poxolpoya, 50 sm dan ~~3—5~~3–5 m gacha. Asosan, 3—5, siyrak ekilganda va koʻp oziqlantirilganda 30 va undan ortiq poya chiqaradi. Yotib qolmaydigan navlarining poyasi mustahkam. Bargi yashil, qizgʻish yoki binafsha rang , [[toʻpgul]]i shingil, boʻyi 10—30 sm, oʻzidan changlanadi. Bir gulli boshoqchalari 2tartib shoxchalarida joylashgan. Mevasi poʻst (parda)li don; doni uzun ensiz (hind Sh.si) yoki dumaloq enli (yapon Sh.si); sindirilganda oq, shishasimon, yarim shishasimon yoki unsimon. 1000 ta doni ogʻirligi 26—45 g . Har xil tur va navlarni uzoq asrlar davomida qaytaqayta chatishtirish natijasida har bir mamlakatning tuproqiqdim sharoitiga mos Sh. navlari va shakllari paydo boʻlgan. SH. bahori issiqsevar va yorugʻsevar qisqa kun oʻsimligi, urugʻi tuproq harorati 10—12° boʻlganda unib chiqadi, 22—27° da yaxshi oʻsib rivojlanadi. Vegetatsiya davri 120—130 (Oʻzbekistonda 100—145) kun, Sh. sugʻorib oʻstiriladi (sugʻorish normasi 16—24 ming m³/ga). Tuplanish, naychalanish davrida 5—25 sm qalinlikda suv bostiriladi. Mum pishiqlik davrida suvchiqarib tashlanadi. Sh. qora, kashtan, botqoq tuproqlarda yaxshi oʻsadi. Qator 11: Jahondagi koʻpgina (asosan, Osiyo) mamlakatlarda ekiladigan asosiy don ekini va aholining asosiy oziqovqati (2004 yil BMT tomonidan "Sholi yili" deb eʼlon qilindi). Oʻzbekistonda tantana, toʻybayramlarda guruchdan tayyorlanadigan palov zaruriy taom hisoblanadi. Doni (guruchi) oq, qizil, qora rangda, toʻyimli, tarkibida 76,1% kraxmal, 17—24% amilaza, 2,6% oqsil, 3,9% qand, 1,8% dekstrin, 1 — 1,5% yogʻ, 1,4% kul va 0,2% kletchatka, V,, V2, RR vitaminlari bor. Donidan guruch, kraxmal, moy (murtagidan), spirt, pivo, turli ovqatlar tayyorlanadi; koʻpchilik xalqlarda non oʻrnini bosadi. Poxolidan sifatli qogʻoz, karton, arqon, toʻqilgan buyumlar, savat, shlyapa va boshqalar tayyorlanadi. Terti (kepagi) mollarga beriladi. SH. sugʻorish va almashlab ekish tizimida oʻstiriladi. Oʻzbekistonda Sh. shoʻrlanmagan yoki turli darajada shoʻrlangan yerlarga bahorda, aprelning 2-yarmida ekiladi (baʼzi mamlakatlarda niholi koʻchat qilib yetishtiriladi). Oʻzbekiston sharoitida Sh. ekiladigan maydonlarga gektariga ~~120-180~~ 120–180 kg 14, ~~120—150~~ 120–150 kg R205, ~~100—150~~ 100–150 kg K20 solinadi, suv bir meʼyorda ushlab turiladi, keyinchalik 10 sm gacha koʻtariladi, Sh. sargʻayib pishishiga yaqin suv berish toʻxtatiladi. Pishgan Sh. yoppasiga kombaynlar bilan oʻribyigʻib olinadi. Navlari: ~~Sh.ning~~shahrining 10 mingdan ortiq navi bor. Oʻzbekistonda ilmiy asosda Sh. navlari yaratish 1930-~~y.lardan~~yillardan boshlandi. 90-~~y.lardan~~yillardan Oʻzbekiston sholikorlik intida chiqarilgan ertapishar, serhosil (potensial hosildorligi 60—95 s/ga), sifatli guruch olinadigan Avangard, UzROS 713, Nukus 2, Lazurnmy, Alanga, Istiqbol, Istiqlol, Tolmas, Arpa sholi ("devzira"), Sanam va boshqalar 14 dan ortiq navlari ekiladi. Oʻzbekiston Sholikorlik institutida sholikorlikni rivojlantirish, yangi navlarni yaratish, hosildorlikni oshirish, Sh. yetishtirish agrotexnologiyasini ishlab chiqish boʻyicha yirik ilmiy tekshirish ishlari olib boriladi. Qator 21: Gʻiyos Rahimov. {{stub}}▼ {{OʻzME}} <!-- Bot tomonidan yaratildi --> [[Turkum:Bugʻdoydoshlar]] ▲{{stub}}

Sholi: Versiyalar orasidagi farq