|
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Turkman tili''' — turkiy tillardan biri. Asosan, Turkmanistonda, shuningdek, Oʻzbekiston, Tojikiston, Qozogʻiston respublikalarining ayrim tumanlarida, RFning Stavropol oʻlkasida, Afgʻoniston, Turkiya, Eron va b.boshqa mamlakatlarda tarqalgan. Turkmanistonning rasmiy tili. Utgan asr oxirlarida soʻzlashuvchilarning umumiy soni 4,8 mln. (jumladan, Turkmanistonda 2,5 mln.dan ortiq, Oʻzbekistonda 130 ming , Afgʻonistonda 400 ming , Eronda 300 mingga yaqin) kishidan iborat boʻlgan. Asosiy laxjalari: taka, yovmut, ersari, goʻklan, sariq, salir, chovdur va b.boshqa Stavropoldagi T.t.Turkman tili lahjasi truxmen tili deb ataladi.
T.t.Turkman tili gʻarbiy oʻgʻuz kabila (urugʻ) tillari negizida shakllangan, lekin rivojlanish jarayonida qipchoq guruhidagi turkiy tillarga xos xususiyatlarga ham ega boʻlgan. T.t.ningTurkman tilining asosiy oʻziga xos belgilari: birlamchi (qad.) choʻziq unlilarning mavjudligi, tishlararo talaffuz qilinadigan s vaz undoshlarining (boshqa turkiy tillardagi odatiy s va 3 oʻrniga) mavjudligi, lab undoshlari garmoniyasining rivojlanganligi; kelasi zamon gumon feʼli inkor shaklining r tugallanmali variantining (boshqa turkiy tillar uchun umumiy boʻlgan maye shakli bilan birga) qoʻllanishi va b.boshqa Leksikasida arab, fors, rus tillaridan oʻzlashgan soʻzlar uchraydi.
Eski adabiy T.t.Turkman tili, asosan, sheʼriyat tili hisoblangan. Hoz.Hozirgi adabiy T.t.Turkman tili esa 20-a. ning 20-y.laridanyillaridan turkman lahjalarining taka lahjasi negizida birlashuvi natijasida shakllangan. 1928 y.gachayilgacha arab, 1929—40 y.lardayillarda lotin, 1940— 90-y.lardayillarda rus grafikasiga asoslangan yozuvdan foydalanilgan. 1991 y.danyildan yana lotin fafikasi asosidagi yozuv joriy etildi.
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
|
