Turkmanobod: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k olchami -> oʻlchami, replaced: olchami → oʻlchami (3) using AWB
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.lar → yillar (12) using AWB
Qator 58:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Turkmanobod''' (1924 y. gacha va 1927—93 y.lardayillarda Chorjoʻy, 1924—27 y.lardayillarda Leninsk) — Turkmanistonning Lebap viloyatidagi shahar, viloyat markazi. Amudaryoning chap sohilida. Yirik temir yoʻl tuguni va dare porti, aeroport bor. Aholisi 203 ming kishi (1999). Shahar toʻgʻrisidagi dastlabki maʼlumotlar arab tarixchisi Balozuriyning (9-a.) asarida keltirilgan. Shaharning dastlabki nomi Amuy boʻlib, keyinroq arab tili taʼsirida Amul shaklini olgan.
 
Arablar Amulga ilk bor 651 va 655 y.lardayillarda (Marvni bosib olganlaridan keyin) hujum qildilar. Bu toʻgʻridagi maʼlumotlar Xitoy manbalarida keltirilgan. 672 y.dayilda Amul aholisi va arablarning Xurosondagi noibi Abdulloh ibn Ziyod askarlari oʻrtasida jang boʻlib oʻtgan. Shundan keyin u sulh tuzib Marvga qaytib ketgan. 8-a. boshida shaharni arab noibi ("amil") boshqargan.
 
Oʻrta asr Amul sh. xarobalari Chorjoʻy temir yoʻl stansiyasidan 9&nbsp;km shim.sharkda joylashgan. 1-a.da vujudga kelgan shaxar 150 ga maydonni egallab, ark (0,5 ga), shahriston (9 ga) va tashqi shahardan iborat boʻlgan. Ark shahristondan 33 m balandlikdagi tepalikda joylashgan. Shahriston kushon davri shahrining oʻzagi boʻlib, shahar katta rabod bilan oʻralgan. Kushon davrida rabod 50 gektar maydonni egallagan.
Qator 66:
10-a.da Amul kichkina boʻlsada, aqolisi zich joylashgan. Shaharning jome masjidi baland yerda oʻrnashgan, bozorlarining usti yopiq boʻlgan.
 
Shahar 1221 y.dayilda moʻgʻullar tomonidan vayron qilingan. Moʻgʻullar istilosidan keyingi manbalarda u qishloq sifatidatilgaolinadi. 15-a.dan avvalgi "Amul" nomi bilan birga shaharning yangi "Chorjoʻy" nomi ham isteʼmolga kira boshlaydi va astasekin bu nom eskisini siqib chiqaradi.
 
X,ozirgi T. 19asrning 80 y.laridayillarida eski shahar (Chorjoʻy) yaqinida ruslar qalʼasi sifatida vujudga kelgan. Maʼmuriy jihatdan Buxoro amirligiga qaragan.
 
1886 y.danyildan shahar (Yangi Chorjoʻy) Oʻrta Osiyoning savdo va transport markazlaridan (Chorjoʻy orqali 1888 y.dayilda Oʻrta Osiyo temir yoʻl oʻtgan) biri boʻlib qoldi.
 
1924 y.danyildan Turkmaniston SSR tarkibida. 1937 y.danyildan Chorjoʻy deb ataldi. Chorjoʻy 1939—63 va 1970 y.danyildan Chorjoʻy viloyati markazi. 1993 y.danyildan Lebap viloyati markazi.
 
Shaharda neftni qayta ishlash, metallsozlik sanoati korxonalari, ipak, goʻsht ktlari, jun, yigiruvtoʻquv, tikuvchilik, poyabzal, mebel fkalari, qorakoʻl, paxta tozalash, sut, vino, qurilish materiallari, superfosfat, taʼmirlash zdlari ishlab turibdi. Ped. instituta, bir kancha oʻrta maxsus bilim yurtlari, teatr, tarixoʻlkashunoslik muzeyi, Turkmaniston tajriba ipakchilik styasi, meliorativ stya bor.