|
'''Bolqon yarim oroli''' — Jan. Yevropadagi yarim orol. Mayd.Maydoni 505 ming km². B.ya.oBolqon yarim orolio.ning materikdagi shartli chegarasi Dunay va Sava daryolaridan oʻtadi. Kichik Osiyo ya.o.dan Marmar dengizi, Bosfor va Dardanel boʻgʻozlari orqali ajralib turadi. Gʻarbdan sharqqa (45° sh.kshahrik. boʻylab) 1260 km, shim.dan jan.ga 950 km ga choʻzilgan. B.ya.oBolqon yarim orolio.ni Qora dengiz, Oʻrta dengiz, Marmar, Egey, Ioni va Adriatika dengizlari oʻrab turadi. Qirgʻoqlari juda parchalangan, yarim orol atrofida mayda orollar koʻp (Shim. Sporada, Evbeya, Kiklada va b.boshqalar). B.ya.oBolqon yarim orolio.ning katta qismi togʻlardan iborat, gʻarbiy va jan. tomonlarida togʻlar qirgʻoqqa yaqinlashib kelgan. Shim.sharqiy qismida StaraPlanina (Bolqon) togʻlari va Dobruja platosi joylashgan. Yarim orolning sharqiy qismida uncha katta boʻlmagan pasttekisliklar bor. Oʻrta Dunay va Quyi Dunay tekisliklarining jan. qismi kiradi. Sohilida Oʻrta dengiz iqlimi, markaziy va shim. qismida moʻʼtadil kontinental iqlim, togʻlik qismida esa balandlik iqlim mintaqalari hosil boʻlgan. Iyulning oʻrtacha temperaturasi shim.da 22—23°, jan.da 25—27°, yanvar niki shimla — G dan —2° gacha va janda 81 G. Yillik yogʻingʻarbida 10001500 mm, Kotor qoʻltigʻi atrofida 5000 mm, sharqiy vajan. qismida 1000 mm dan kam. Dunaydan boshka daryolari uncha katta emas, lekin gidroenergiya resurslariga boy. Eng yirik daryolari — Maritsa, Morava, Struma, Iskir, Sava. B.ya.oBolqon yarim orolio. jan. qismining va Adriatika dengizi sohilining oʻsimliklari Oʻrta dengiz oʻsimliklari tipiga kiradi. Boshqa qismlaridagi oʻsimliklar Markaziy Yevropa oʻsimliklariga oʻxshaydi. Togʻlarning yon bagʻrida keng bargli va igna bargli oʻrmonlar, yuqorisida oʻtloqlar bor. Foydali qazilmalardan kumir, temir rudasi, rangli metallar (mis, rux, qoʻrgʻoshin), simob, boksit, neft bor. B.ya.oBolqon yarim orolio.da Bolgariya, Albaniya, Gresiya, Bosniya, Gersegovina, Makedoniya, Xorvatiya, Sloveniya, Ruminiya, Yugoslaviya va Turkiyaning bir qismi hamda Italiyaning shim.sharqidagi kichik bir qismi joylashgan.
== Adabiyotlar ==
|
