Malayziya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: q.x. → qishloq xoʻjaligi, t-ra → temperatura, vakt → vaqt, b-n → bilan, Q. h. → {{subst:FULLPAGENAME}} (2), I. ch. → {{subst:FULLPAGENAME}}, Mayd. → Maydoni, y.da → yil using AWB |
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: q. x. → qishloq xoʻjaligi (2), sh. → shahri, 7 y. → 7 yil (20), sent.da → sentabrda, Mil. av. → Miloddan avvalgi (2), -a.lar → -asrlar (14), i.ch. → ishlab chiqarish (4), using AWB |
||
Qator 1:
{{Malaziya_info}}
'''Malayziya''' (Persekutuan Tanah Malaysiu) — Janubiy-Sharqiy Osiyodagi davlat. Hududini Jan. Xitoy dengizi ikkiga ajratib turadi; Gʻarbiy M. (Malayya) Malakka ya. o.ning jan.da, Sharkiy M. Kalimantal o.ning shim. qismida joylashgan. Maydoni 332,8 ming km². Aholisi 22,2 mln. kishi (2001). Poytaxti — [[Kuala Lumpur|Kuala-Lumpur]]
== Davlat tuzumi ==
M. — federativ davlat, konstitutsiyali monarxiya. Buyuk Britaniya boshchiligidagi Hamdoʻstlik tarkibida. Amaldagi konstitutsiyasi 1963 yilda kabul kilingan, unga Malayya federatsiyasining 1957
== Tabiati ==
M. ekvator mintaqasida joylashgan. Malakka ya. o.ning katta qismini tepaliklar, past va oʻrtacha balandlikdagi togʻlar (
Aholisining 54 % malayyalar, 34 % xitoylar, 10 % hindlar va b, Davlat tili — Malayziya tili, Davlat dini — islom, Shahar aholisi 43 %. Yirik shaharlari: Kuala-Lumpur, Jorjtaun, Ipox, JoxorBaru va boshqa
== Tarixi ==
M. hududida odam ilk paleolit davridan yashaydi.
Malakka ya. o. aholisining Hindiston bilan savdo va madaniy aloqalari bu yerda ilk davlatlarning yuzaga kelishida katta ahamiyat kasb etgan. Bunday davlatlar Malakka ya. o.ning shi-m.da, daryolarning quyilish joyidagi shaharlarda vujudga kelgan. Bu shahardavlatlar 3—14-
15-
2-jahon urushi davrida M.ni yapon armiyasi bosib odni. 1943
== Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari ==
Qator 23:
== Xoʻjaligi ==
M. — industrial-agrar mamlakat. Yalpi ichki mahsulotda
Temir yoʻllari uz. 2,2 ming, avtomobil yoʻllari uz. 52,5 ming km. Dengiz savdo flotining tonnaji — 2,9 mln. t. dedveyt. D yengiz portlari: Kelang , Jorjtaun, Kuantan, Kuala-Lumpur. Jorjtaun, Kota-Kinabaluda aeroportlar bor.
M. chetga neft, elektron va elektrotexnika buyumlari,
== Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari ==
Xalq maorifi tizimi 6
Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Mamlakatda nashr etiladigan yirik gaz.lar: „Berita harian“ („Kun yangiliklari“, Malayziya tilida chiqadigan kundalik gaz., 1957 yildan), „Biznes tayms“ („Biznes vaqti“, ingliz tilida chiqadigan kundalik gaz., 1976 yildan), „Malay meyl“ („Malayya pochtasi“, ingliz tilida chiqadigan kechki gaz., 1896 yildan), „Mingguan Malayziya“ („Malayziya hafta ichida“, Malayziya tilida chiqadigan yakshanbalik gaz., 1964 yildan), „Nanyan shanbao“ („Janubiy dengizlar savdo gazetasi“, xitoy tilida chiqadigan kundalik gaz., 1923 yildan), „Star“ („Yulduz“, ingliz tilida chiqadigan kundalik gaz., 1971 yildan), „Tamil nesan“ („Tamillar posboni“, taʼmil tilida chiqadigan kundalik gaz., 1924 yildan) va boshqa Bernama axborot agentligi, 1967 yilda taʼsis etilgan. M. radiosi 1946
Adabiyoti malayya, xitoy, tamil va ingliz tillarida. Malayya tilida yaratilgan adabiyoʻt asosiy oʻrinni egallaydi. 7-
30-y, larda yaigi indonez adabiyotining taʼsiri kuchaydi; A. Samad bin Ahmad, A. Baxtiyor, R. Mansur va boshqalarning milliy ruhdagi romanlari paydo boʻldi. Xususan, milliy harakat arbobi Abdulloh Siddiqning „Birga kurashaylik“ (1941) romanida vatanpar-varlik va mustamlakachilarga qarshi kurash mavzulari keng yangradi.
50-yillarda adabiyotda asosiy oʻrinni xalq hayotiga bagʻishlangan sheʼr va hikoyalar egalladi. 1950
Keyingi yillarda A. Samad Sayd („Salina“), A. Vati („Aylana“), A. Ali („Inqiroz“), A. Samad Ismoil („Vazir“), Ibrohim Umar („Chapdagi qadam“), S. Usmon Kelantan („Shimoli-sharqdagi shabada“) va boshqalarning asarlarida muxim ijtimoiy muammolar koʻtarilgan.
Qator 45:
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
M. hududida
20-
20-
M.ning zamonaviy tasviriy sanʼatida rassomlik, haykaltaroshlik rivojlangan. Hunarmandchilikning kulolchilik, toʻquvchilik, savat toʻqish kabi turlari saqlangan.
|