Niderlandiya: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: mil. av. → miloddan avvalgi (3), Mil. 3 → Milodiy 3 (2) using AWB |
|||
Qator 8:
== Tabiati ==
Niderlandlar Oʻrta Yevropa tekisligining gʻarbiy qismida joylashgan. Shimoldan sayoz qoʻltiq va buxtalar oʻrab turadi. Soqili 56 m gacha balandlikdagi doʻngliklardan iborat, toshqindan saqlanish uchun toʻgʻon va dambalar qurilgan. Yer yuzasi, asosan, payettekislik. Niderlandlar hududining 40 % dengiz sathidan pastda, faqat 2 % 50 m dan yuqori. Eng baland joyi 321 m. Niderlandlarning payettekislik qismlari doim dengiz suvi bosish xavfi ostida. [[1282-yil]]gi kuchli suv toshqini natijasida Zeyder-Ze qoʻltigʻi hosil boʻlgan. 33
Iqlim — dengiz iqlimi, qishi yumshoq, yozi iliq. [[Atlantika okeani]]dan yil boʻyi shamol esadi. [[Yanvar]]ning oʻrtacha harorati 1—3
== Aholisi ==
Qator 17:
== Tarixi ==
Niderlandlar hududida odamlar [[neolit davri]]dan yashaydi;
[[File:WilliamOfOrange1580.jpg|thumb|[[Vilgelm I Oranskiy]] Niderlandlar mustaqilligining asoschisi hisoblanadi]]
[[1848-yil]]da Niderlandlar konstitutsiyasi qabul qilindi. 1840—70 yillarda sanoat tez oʻsdi. [[1860-yil]]dan davlat temir yoʻl qurishni oʻz qoʻliga oldi. [[1876-yil]]da [[Amsterdam]] — Shimoliy dengiz, [[1882-yil]]da [[Rotterdam]] — Shimoliy dengiz kanallari qurildi. Rotterdam [[Olmoniya]] uchun tranzit portga aylandi. [[1861-yil]]da birinchi kasaba uyushmasi tashkil topdi. Niderlandlarda 19-asrning soʻnggi choragida sanoatlashuv jarayoni, asosan, nihoyasiga yetdi. Sanoatning yetakchi tarmoqlari (kemasozlik, toʻqi-machilik va oziq-ovqat sanoati) modernizatsiya qilindi. Neft monopoliyalari tuzildi. Qishloq xoʻjaligida ekstensiv dehqonchilik va chorvachilikdan zamonaviy ishlab chiqarishga oʻtildi. Yangi temir yoʻllar qurildi.
Qator 43:
== Transporti ==
Savdo flotining tonnaji jihatidan [[Yevropa Ittifoqi]] mamlakatlari orasida 3-oʻrinda turadi. Yuk aylanmasi boʻyicha dunyoda eng katta portlardan biri — Rotterdam porti yiligi 280 mln. tonna yuk oʻtkazadi. Mamlakat ichkarisida tashiladigan yuklarning 80 % avtomobil transportiga, 17,1 % suv transportiga, 2,9 % temir yo'l transportiga toʻgʻri keladi. Temir yo'l uzunligi — 2850
== Eksport va import ==
Qator 65:
== Meʼmorligi va tasviriy sanʼati ==
[[File:Rembrandt van rijn-self portrait.jpg|thumb|right|Rembrandt van Reyn — jahondagi mashhur rassomlardan biri]]
Qadimgi Niderlandlar hududida neolit davrining sopol idishlari, toshdan qurilgan megalitik inshootlari,
16—17-asrlar tasviriy sanʼatida turmush manzaralari, natyurmort, portret janri rivojlandi (yana qarang [[Niderland sanʼati]]). 17-asr oʻrtalarida klassitsizmning golland badiiy maktabi rivoj topdi (binolarning sodda va qulay boʻlishiga koʻproq eʼtibor berildi). 17-asr 2-yarmida fransuz klassitsizmining boy saroy va park meʼmorligi taʼsiri kuchaydi. Jamoat, savdo va ishlab chiqarish binolari (ratusha, birja, savdo rastalari va boshqa) qurildi (meʼmorlar Ya. van Kampen, P. Post, aka-uka F. va Yu.Vingbons va boshqa). 17-asrda haykaltaroshlik unchalik rivojlanmadi (binolar haykal bilan kamdankam bezatildi, portret haykallar juda kam ishlandi). Rassomlik va grafika esa keng rivoj topdi. Realistik rassomlik yuksalib, butun [[Yevropa]] tasviriy sanʼatiga samarali taʼsir oʻtkazdi. Golland rassomlari, odatda, biror janrga ixtisoslashgan. Portret (F. Xals), dehqonlar hayoti (A. van Ostade) va shahar hayoti (Ya. Sten, G. Terborx va boshqa), ifodali maishiy janr, manzara (Ya. Porsellis, Ya. van Ryoysdal) va boshqa janrlarda qim-matli asarlar yaratildi. Rembrandt, F. Xale, K. Fabritsius kabi buyuk rassomlarning ijodida demokratik kayfiyatlar mohirona ifodalandi.
|