Kislorod: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k andozani almashtirish, replaced: {{davriy jadval}} → {{Unsurlar davriy sistemasi}} using AWB |
k imlo, replaced: mikdor → miqdor using AWB |
||
Qator 2:
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Kislorod''' (lot. Oxygenium, yun. oxys — nordon va gennao — tugʻmoq), O — Mendeleyev davriy sistemasining VI guruhiga mansub kimyoviy element. Tartib raqami 8, at. m. 15,9994. Ilk bor shved kimyogari K. Sheyele (1771) selitra (KNO3, NaNO3)HH, marganets qoʻsh oksid (MpO2)ni va ingliz kimyogari J. Pristli (1774) simob oksid (HgO)HH, surik (R^O^ni qizdirish natijasida bir-biridan mustaqil holda ajratib olishgan. 1775 yilda A. Lavuazye havo azot va kisloroddan iborat ekanligini aniqladi. Kislotalar tarkibida K. borligidan Lavuazye uni oxygen, yaʼni "kislota hosil qiluvchi" deb atadi. K. tabiatda eng koʻp tarqalgan element. Massasi jihatidan Yer poʻstining 47% ini, suvning 85,82% ni, atmosfera havosining 23,10% ini (hajm jihatdan 20,95% ni) tashkil qiladi. K. juda koʻp (1400 tacha) mineral hosil qiladi. Tirik organizmlarda 70% atrofida K. bor; u koʻpgina organiq (oqsillar, yogʻlar, uglevodlar) va anorganiq birikmalar tarkibiga kiradi. Fiziologik jarayonlarda, ayniqsa, nafas olishda juda muhim rol oʻynaydi. Odam organizmi tinch turganda sutkasiga 300 l, jismoniy ish qilganda 10—15 marta koʻp K. sarf qiladi. Sarflangan K.
K.ning 3 barqaror izotopi bor: |6O(99,759%), |7O(0,037%), |8O(0,204%). K. atomining elektron kavati 2 ichki va 6 tashki elektrondan iborat boʻlib, 2s22p4 koʻrinishida ifodalanadi. K. atomining tashki qavati toʻliq boʻlmagani uchun kimyoviy birikmalarda K. atomi boshqa atomlardan elektronlar qabul qilib, manfiy zaryadli boʻlib qoladi. K.ning elektron yoʻqotadigan birikmalari juda kam.
| |||