Stronsiy: Versiyalar orasidagi farq

 

<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->

 

S. kumushdek oq va yumshoq metall. Suyuqlanish temperaturasi 770°, qaynash temperaturasi 1380°, zichligi 2,63 g/sm³. S. atom radiusi 0,215&nbsp;nm; ion radiusi 0,12&nbsp;nm. Kimyoviy faolligi va xossalariga kura, u kalsiy bilan bariy oʻrtasidagi oraliq xolatni egallaydi. S. havoda tez oksidlanadi, suv bilan shiddatli reaksiyaga kirishadi, koʻpgina elementlar bilan bevosita birikadi. Birikmalarida 2 valentli. Metall holdagi S.ni SrCl2 ning suyultirilgan eritmasini elektroliz qilish yoʻli bilan olish mumkin. Sanoatda S. selestin va stronsianit konsentratlarini avval boyitish, yuqori trada (900—950°) kumir ishtirokida qaytarish, hosil boʻlgan SrS ni gidrolizlash, SO2 yoki HNO3 taʼsir ettirib, SrCO3 yoki Sr(NO3)2 ga aylantirish va soʻngra ularni termik parchalash yoʻli bilan olinadi. S. mikroorganizmlar, oʻsimlik va tirik organizmlarning tarkibiy qismidir. Dengiz radiolyariysi (akantariysi) skeleti S. sulfatselestindan iborat. Dengiz suvoʻtining 100 g quruq moddasi tarkibida 26–140&nbsp;mg , quruqlikdagi oʻsimlikda 2,6&nbsp;mg , dengiz hayvonlarida 2–50&nbsp;mg , qurukGʻshkdagi hayvonlarda 1,4&nbsp;mg , bakteriyalarda 0,27–30&nbsp;mg S. boʻladi. Suyak toʻqimalarida S. kalsiy bilan birga toʻplanib uning analogi sifatida moddalar almashinuvida ishtirok etadi. Metall holdagi S. mis, bronza va baʼzi krtishmalar tarkibiga koʻshiladi, elektr vakuum texnikasida gazlarni yutuvchi vosita sifatida ishlatiladi. S.ning radioaktiv izotoplaridan 89Sr telegraf kabellaridagi shikastlarni aniklashda, ‘”Sr esa elektr batareyalarida manba sifatida ishlatiladi. S. birikmalari zaharli emas, odam organizmiga tushganda ular kalsiy birikmalariga oʻxshash taʼsir etadi, ammo yadro sinovlari paytida atmosferada yigʻiladigan 90Sr izotopi insoniyat uchun uta xavflidir. S. bilan ishlaganda ishqoriy va ishqoriyer metallarga oid qoʻllanma va qoidalarga rioya qilish lozim.