Oftalmologiya: Versiyalar orasidagi farq

'''Oftalmologiya''' (oftalmo... va ... logiya) — koʻzning normal xrlati va kasalliklarini oʻrganadigan fan. Klinik tibbiyotning bir boʻlimi. O. fanining tarixi Ibn Sinodan boshlanatsi. U yaratgan "Tib qonunlari" kitobining 3-jildi koʻz va koʻz kasalliklariga bagishlangan. O. 17-asrda musta-qil fan sifatida rivojlana boshladi, koʻz tipik muxitlarining nur singdi-ruvchi xossalari (dioptrikasi) haqidagi tasavvur oʻsha vaqtda vujudga keldi, refraksiya anomaliyalarini tushunish va ularni koʻzoynak bilan tu-zatishga shu tariqa asos solindi, koʻzning toʻr pardasi uning yorugʻlik sezuvchi qismi ekanligi, katarakta koʻz gavharining xira tortishidan iboratligi aniklandi. 18-asr oxirida O. bilan, asosan, xirurglar shugʻullanishdi. 19-asrning 1-yarmida koʻzning , asosan, tashqi kasalliklari oʻrganildi va operatsiya texnikasi ishlab chiqildi, shu asrning 2-yarmida, oftalmoskop kashf etilgach, koʻz "tubi" — toʻr pardasi va koʻrish nervi kasalliklari chuqurroq oʻrganila boshlandi. 19-asr oxirida bakteriologiya muvaffaqiyatlari tufayli bir qancha koʻz kasalliklarining yuqumli ekanligi aniklandi. 20-asrda koʻzni tekshirishning nozik usullari taraq-qiy topdi, jumladan, biomikroskopiya usullari (goniskopiya, tonografiya va boshqalar) joriy qilindi. Koʻzoynak optika-si muvaffaqiyatlarga erishdi.▼

Oʻzbekistonda bu sohadagi tadqiqotlar 20-yillarda Oʻrta Osiyo unti tibbiyot fakulteti koʻz kasalliklari kafedra-sida boshlandi. Keyinchalik ular res-publikadagi tibbiyot institutlarining koʻz kasalliklari kafedralarida davom ettirildi. Oʻlka kasalliklari muammolari, brutsellyoz, leyshmanioz, terlama, bezgak va boshqa umumiy kasalliklarda koʻrish aʼzosining oʻzgarishi masalalari (P. F. Arxangelskiy, S. A. Popova, T. G. Ilina, M. H. Hamidova), Oʻzbe-kistonda O. sohasining ahvoli oʻrganildi. Koʻrish aʼzolarining ishlab chiqarish jara-yoni bilan bogʻliq shikastlanishining ol-dini olish va davolash masalalari ishlab chiqildi (T. Yo. Qosimov, M. K. Komilov, X,. K. Hojimuhamedov, Q. A. Aslanova, T. U. Umarova), miya yalligʻlanishi — optoxiazmal leptomenin-gitda koʻzda sodir boʻladigan oʻzgarishlarni aniklash va yangi davo usullarini topish (H. M. Komilov), nazla (koʻksuv, glaukoma) oqibatida koʻr boʻlib qolishni barvaqt aniqlash, davolash va oldini olishga doyr tadqiqotlar oʻtka-zildi (A. Yu. Yusupov, M. H. Hamidova, T. G. Ilina, K. K. Qodirova va boshqalar).▼

O. fani yutuqlari amaliyotda joriy etilishi tufayli Oʻzbekistonda oʻtkir epidemik konʼyunktivit epidemiyasi, traxoma (shilpiq) butunlay tugatildi. Koʻz qon tomiri kasalliklari, miopiya, gʻilaylik va boshqa kasalliklar muam-molarini ilmiy asosda hal qilish ustida ilmiy ishlar olib borilmokda (H. M. Komilov, O. G. Levchenko, B. O. Zohidov, F. O. Bahriddinova, A. A. Yusupov, R. O. Muhammadiyev, A. U. Zo-kirov, A. R. Xudoyberdiyev va boshqalar), koʻz mikroxirurgiyasi rivojlanmoqda, koʻzning turli kasalliklarini davolash uchun mahalliy xom ashyodan tayyorlangan yangi doridarmonlar qoʻllanil-moqsa (N. M. Normatova, M. S. Krsimo-va, M. H.Karimova va b). Hozirgi Oʻzbekis-tondagi barcha tibbiyot institutlari kafedralari va ularning klinikalari, shuningdek, respublika oftalmologiya kasalxonasida O. sohasida i.t. ishlari olib borilmokda.▼