Yusuf (paygʻambar): Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k imlo, replaced: hursand → xursand using AWB
Ximik1991 (munozara | hissa)
k vikifikatsiya
Qator 2:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Yusuf'''  — Qurʼonda tilga olingan paygʻambarlardan biri. Rivoyatlarga koʻra, Yaʼqub paygʻambarning Rohila ismli xotinidan boʻlgan sevikli oʻgʻli. Bibliyada Iosif deb tilga olingan. Qurʼonning 12surasi Yu.nomi bilan ataladi. Alloh Yu.ga tushlar taʼbirini aniq ayta olish qobiliyatini ato etdi. Naql qilishlaricha, Yaʼqub oʻz farzandlari orasida Yu.ni koʻproq yaxshi koʻrar edi. Akalari unga hasad qilib Yu.ni quduqqa tashlab yuboradilar, otalariga esa, Yu.ni dashtda boʻri yeb ketdi, deb yolgʻon gapiradilar. Karvonda ketayotganlar Yu.ni quduqdan chiqarib misrlik katta amaldorga sotadilar. Amaldorning xotini Zulayho Yu.ni sevib qolib yoʻldan urmoqchi boʻladi. Yu. zino qilishdan oʻzini tiyadi, lekin Zulayho igʻvosi tufayli gunohsiz zindonga tashlanadi. Zindondagilarning va Misr hokimining tushi taʼbirini toʻgʻri aytib, u yerdan qutuladi. Davlat xazinasini saklovchi lavozimiga tayinlanadi. Yu. Misr taxtida adolat bilan hukm yurgiza boshladi. Zulayhoni oʻz nikohiga oladi. Boshqa davlatlarda ocharchilik yuz berganda ham, Misr zaminida toʻkinchilik boʻladi. Ittifoqo Kanʼon (hoz. Livan)dan uning akalari don soʻrab kelib qolib, Yusufni tanimaydilar. Yusuf bir puxta tadbir bilan ularni oʻz xatogunohlariga iqror qiladi va otasi Yaʼqubning qoʻzlari ochilishiga sabab boʻladi. Uni Misrga olib keladi. Islom anʼanasida Yu. chiroyli yigit sifatida tasvirlanadi. Qurʼonda Alloh barcha ummatlari boshlariga tushgan baloqazolarga sabrqanoat qilsa, ularni kulfatlardan xalos etib, saodatli kunlarga yetkazajagi uqtiriladi. Oʻrta asrlar musulmon sharqida yaratilgan koʻpchilik badiiy asarlarda Yu. haqidagi rivoyatdan keng foydalanilgan (q. [["Yusuf va Zulayho"]]).
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
 
'''Yusuf''' ([[Ivrit]]: '''יוֹסֵף'''/Yosef, [[Arabcha]]: '''يوسف'''/Yusuf) [[Yahudiylik|Yahudiy]] dinining otasi, [[Islom]]ga ko'rakoʻra esa [[payg'ambar]]dir. [[Yoqub]]ning o'noʻn ikki o'lidanoʻlidan o'noʻn birinchisi. Buvasi [[Ishoq]], Buvasining otasi [[Ibrohim]]. Yoqubning eng yahshi ko'rgankoʻrgan hotinidan tug'ilgantugʻilgan eng suyukli o'g'lidiroʻgʻlidir. Yusufga [[Xudo|Tangri]] tarafidan tushlarni tabirlash qobiliyati berilgan edi. Hasadchi akalari uni oldin chuqurga otadilar, keyin esa [[Misr]]li savdogarlarga qul sifatida sotadilar.
 
Yahudiy dinida va Islomda Yusuf haqidagi qissa bir biriga juda o'xshashoʻxshash. [[Masihiylik|Xristiyan]]lardagi Yusuf haqidagi bahs Yahudiylarniki bilan bir xil. [[Qur'on]]ning [[Yusuf surasi]]da Yusufning hayot hikoyasi haqida yozilgan.
 
== Yahudiy va Xristian dinlariga ko'rakoʻra Yusuf qissasi ==
 
=== Yusufning ota-onasi va qardoshlari ===
 
Yusufning otasi, otasi Ishoqni aldab, ukasining o'rnigaoʻrniga payg'ambarpaygʻambar bo'ladiboʻladi. Yolg'onYolgʻon oshkora bo'lgandanboʻlgandan so'ngrasoʻngra ukasining uni o'ldirishidanoʻldirishidan qo'rqibqoʻrqib tog'asinitogʻasini oldiga qochadi. Tog'asiTogʻasi Lavonning oldida cho'ponchoʻpon bo'libboʻlib ishlaydi. Tog'asiningTogʻasining Lea va Rahel nomli ikki qizi bo'ladiboʻladi. Tog'asiTogʻasi ikki qizini ham Yoqubga beradi. Lekin Yoqub Rahelni sevadi. Har bir qizi uchun tog'asigatogʻasiga yetti. yildan ishlab berishi kerak bo'ladiboʻladi.
 
Yoqubning Leadan Ruben, Shimon, Levi, Yahuda, Issokor va Zavulun nomli olti o'g'lioʻgʻli bo'ladiboʻladi. Suyukli hotini Rahel esa bepusht edi. Yoqubning ikki hizmatkori Bilha va Zilpadan Dan, Naftali, Gad, Asher nomli bolalari bor edi. Tangri Rahelni duolarini qabul qiladi va unga bepusht bo'lsadaboʻlsada farzand - — Yusufni ato qiladi.
 
20 yil ishlagach Yoqub oilasi va mollarini olib tog'asinitogʻasini oldidan ketadilar. O'zOʻz o'lkasigaoʻlkasiga qaytayotganda Tangri unga '''Isroil''' nomini beradi. Qaytgach ukasi uni kechiradi. Bu yerda Rahel yana bir o'g'iloʻgʻil tug'aditugʻadi. Shunday qilib Yoqubning Isroilo'g'illariniIsroiloʻgʻillarini tashkil qilgan 12 o'g'lioʻgʻli bo'ladiboʻladi.
 
=== Yusufning tushlari ===
 
Yusuf tug'ilganidatugʻilganida yoqub juda qari edi. Akalaridan ancha kichik bo'lganboʻlgan Yusufga ko'proqkoʻproq e'tiboreʼtibor qaratar edi. Akalari Yusufga hasad bilan qarar edilar. Akalari bilan qo'ylarniqoʻylarni o'tlataroʻtlatar va uyga qaytgach akalarini qilmishlarini otasiga aytib berar edi.
 
Bir kuni Yusuf tush ko'radikoʻradi. Tushida akalari bilan dalada bug'doybugʻdoy bog'layotganbogʻlayotgan edilar. Birdaniga uning bog'ibogʻi tushib ketadi va akalarining bog'laribogʻlari unga tazim qiladilar. Bu tushini otasiga aytib bergandan keyin akalari undan yanada nafratlandilar.
 
Yusuf yana bir tush ko'radikoʻradi. tushida oy, quyosh va o'noʻn bir yulduz Yusufga tazim qiladilar. Bu tushni otasiga aytib berganidan keyin, otasi g'azablanibgʻazablanib:''"Nima? Men, onang va akalaring sanga tiz cho'kamizmichoʻkamizmi"-deydi.
 
===Chuqurga otilishi va qul qilib sotilishi===
Bir kuni Yusufning akalari qo'yqoʻy to'dalarinitoʻdalarini o'tlatishoʻtlatish uchun Dotanga kettilar va u yerda Yusufni o'ldirishnioʻldirishni planladilar. Otasi Yusufni akalarining orqasidan yuboradi. Akasi Ruben, uni o'ldirishoʻldirish o'rnigaoʻrniga bir chuqurga otishni maslahat qiladi va uni chuqurga otadilar. Bir qancha vaqt o'tgachoʻtgach Misrli savdogarlarning karvonini qorasi ko'rinadikoʻrinadi. U bizning ukamiz, uni o'ldirmaylikoʻldirmaylik, yahshisi shu savdogarlarga sotaylik, deb uni 20 kumush tangaga sotib yuboradilar. Yusufni kiyimlarini hayvon qoniga bulg'abbulgʻab otasiga olib boradilar va uni yitqich hayvonlar yeganiga otasini ishontiradilar.
 
Misrli savdogarlar Yusufni Fir'avnningFir’avnning yaqin hizmatchilaridan bo'lganboʻlgan Potifarga sotadilar.
 
=== Yusufning zindonga tushishi ===
 
Yusuf Potifarning uyida yashar edi. Qilgan har ishida yutuqlarni qo'lgaqoʻlga kiritar edi. Yusuf juda chiroyli edi. Potifarning hotini u bilan birga bo'lishniboʻlishni hohladi. Lekin Yusuf unga qarshilik ko'rsatadikoʻrsatadi. Ayol g'azablanibgʻazablanib baqiradi va Yusuf qochadi. Yusuf u bilan yotishga harakat qilganini eriga aytadi. Lekin eri yusufga ishonadigan bo'ladiboʻladi. Uni o'lioʻli jazosidan qutqarib ma'lummaʼlum vaqt uchun zindonga ottiradi.
 
=== Zindonda qilgan tush tabirlari ===
 
Zindonchiboshi Yusufdan mamnun bo'libboʻlib uni butun zindonlagilarga bosh qiladi.
 
Fir'avnningFir’avnning ikki hizmatchisi zindonga tashlanadi. Yusuf esa ularning hizmatiga topshiriladi. Bir kuni ikkisi ham hafa bo'libboʻlib o'tirganlaridaoʻtirganlarida Yusuf ulardan bu hafagarchilikni sababini so'raydisoʻraydi. Ikkisi ham shu kecha tush ko'rgankoʻrgan bo'ladilarboʻladilar va tushlarini tabirlashni Yusufdan so'raydilarsoʻraydilar. Birinchisiga 3 kun dan keyin bu yerdan chiqasan, ikkinchisiga esa uch kundan keyin osilishini tabir qiladilar.
 
Uch kundan keyin tabir tog'ritogʻri chiqib, biri erkinlikka chiqariladi biri esa oiladi.
 
=== [[Fir'avn]]ning tushi ===
 
Yusuf zindonda yana ikki yil qoladi. Keyin Fir'avnFir’avn bir tush ko'radikoʻradi. Tushida Nilning qirg'og'idaqirgʻogʻida turar edi, Nildan chiroyli va semiz yetti sigir chiqadi va ularni ketlaridan yetti hunuk va ozg'inozgʻin sigirlar chiqib semiz sigirlarni yeydilar. Yana shunga o'hshashoʻhshash bir tush ko'radikoʻradi. Bu safar havotirlanib butun Misrlik sehrgarlarni va munajjimlarni chaqirtiradi. Lekin hich qaysisi bu tushni tushuntirib bera olmaydilar. O'shaOʻsha vaqt Potifar Yusuf haqida aytib beradi Fir'avngaFir’avnga va Fir'avnFir’avn Yusufni oldiga keltirishni buyuradi. Yusuf Misrda yetti yil mo'llikmoʻllik bo'lishiniboʻlishini keyin esa yetti yel qurg'oqchilikqurgʻoqchilik va yo'chilikyoʻchilik bo'lishiniboʻlishini tabir qiladi. Misirning boshiga aqilli odam hokim qilinib mo'llikmoʻllik davridan ochlik davri uchun hosilni bir qismini omborga yig'ilishiyigʻilishi kerakligini aytadi.
 
=== Yusufning hokim bo'lishiboʻlishi ===
 
Fir'avnFir’avn Yusufni bu so'zlaridansoʻzlaridan tasirlanib qo'lidagiqoʻlidagi uzukni chiqarib Yusufni qo'ligaqoʻliga taqadi va uni Butun Misr hukumdori qilib tayinladi. U Fir'avndanFir’avndan keyin ikkinchi o'rindaoʻrinda turar edi. Asenat nomli qiz bilan uylanadi. Asenatdan Manashshe va Efrayim nomli ikki o'g'lioʻgʻli bo'ladiboʻladi. Ularni kutayotgan yo'qchilikyoʻqchilik yillari uchun mo'llikmoʻllik yillarida to'playtoʻplay olganicha hosil to'plataditoʻplatadi.
 
=== Akalari bilan uchrashishi ===
Yetti yillik mo'llikmoʻllik tugab, qurg'oqchilikqurgʻoqchilik va yo'qchilikyoʻqchilik yillari boshlandi. Yoqub va oilasining ham oziqlari tugab borayotgan edi. O'shaOʻsha paytlar hamma Yusufdan to'plangantoʻplangan hozilni sotib olayotgan edilar. Eng kichik o'g'lidanoʻgʻlidan tashqari hamma o'noʻn o'g'linioʻgʻlini Yoqub Misrga yuvoradi.
 
Yusuf akalarini taniydi lekin akalari uni tanimaydilar. Misrga shpion bo'libboʻlib kelgansiz deb uni ishontirishlari uchun hayotlarini aytib berishlarini istaydi. Akalari, bu hamma bo'layotganboʻlayotgan voqealar Yusufga qilgan qilmishlarimiz uchun jazo deb oralarida Ivrit tilida gaplashdilar. Yusuf ularni tushunmaydi deb o'yladilaroʻyladilar. Yusuf akasi Shimonni asrga qoldirib qoganlariga bug'doybugʻdoy berib jo'natdijoʻnatdi. Bug'doyniBugʻdoyni orasiga esa bug'doynibugʻdoyni sotib olgan yigirma kumush tangani ham qo'ydiqoʻydi.
 
Uyga qaytgach Misr hukmdori eng kichik ukalari Bunyaminni ham ko'rmoqchikoʻrmoqchi ekanligini aytdilar va uni zo'rg'azoʻrgʻa ko'ndiribkoʻndirib ukalarini ham olib qaytadilar Misrga. Bug'doyniBugʻdoyni ichiga bekitilgan yigirma kumush tanga va uni ikki qati pul bilan qaytadilar. Yusuf ularni birga ovqatlanishga taklif qiladi. Ertasi kuni qoplarga bug'doybugʻdoy to'ldirtiribtoʻldirtirib Bunyaminning qopiga bergan pullari va fol ochadigan idishini soldirdi. Akalari vataniga qaytayotganlarida ularni to'htattirditoʻhtattirdi va o'g'rilikdaoʻgʻrilikda aybladi. Akalari og'rilikogʻrilik qilmaganlariga amin edilar va og'riniogʻrini topsen uni o'ldirishinioʻldirishini va qoganlari unga qul bo'lishlariniboʻlishlarini aytdilar. Bunyaminni qopidan chiqgach unga uni o'rnigaoʻrniga ulardan birini o'ldirishlarinioʻldirishlarini yolvordilar. Yusuf oldidagi butun Misrliklani chiqardi tashqariga va baqirib yig'labyigʻlab bir necha yil oldin qul qilib sotgan ukalari u ekanligini aytdi. Yusuf akalarini topganini eshitgan firavn xursand bo'ldiboʻldi va butun oilasini Misrga taklif qildi. Akalariga uyga qaytib otasini ham olib kelishlarini aytdi. Akalari uyga kelib Yoqubga bo'lganlarniboʻlganlarni aytib berdilar. Shu kecha Yoqubga tushida Tangri: ''"Misirga ket, u yerda ko'payinglarkoʻpayinglar, sizlarni yana o'zoʻz mamlakatilarga qaytaraman, ko'zlaringkoʻzlaring Yusufning qo'llaridaqoʻllarida yumiladi"''-deydi.
 
=== Yoqub va Isroilo'g'illariniIsroiloʻgʻillarini Misrga joylashishi ===
Yoqub butun oilasi bilan Misrga keladi. Fir'avnFir’avn ularni Gosheshdagi Ramzes shahriga joylashtiradi. Ulardan ba'zilarinibaʼzilarini saroyning to'dalarigatoʻdalariga bosh cho'ponchoʻpon qilib tayinlaydi. Bu vaqtlar Yoqub 130 yoshda edi.
 
Ochlik yanada kuchaydi. Halq bor pullarini Yusufga olib kelib bug'doybugʻdoy sotib olar edilar. lekin halqni puli qolmaydi va Yusuf hayvonlarning o'rnigaoʻrniga bug'doybugʻdoy berishni boshlaydi. Keyinchalik esa o'zoʻz jonlari va yerlarini o'rnigaoʻrniga bug'doybugʻdoy bera boshladi. Shunday qilib Yusuf butun Misr halqini qulga aylantirdi.
 
=== Isroil(Yoqub)ning o'limioʻlimi ===
 
Yusuf otasini kasal bo'libboʻlib qolganini va og'irogʻir ahvolda ekanligini eshitdi va og'illariniogʻillarini olib otasini oldiga keldi. Yoqub: ''"Otalarim Ibrohim va Ishoqlar hizmat qilgan, manga cho'ponlikchoʻponlik qilgan Tangri, mani butun yomonliklardan asragan farishta bu yoshlarni tabarruk qilsin! Ismim va otalari Ibrohim va Ishoq bu yoshlar bilan yashasin! Yer yuzida ko'payakoʻpaya olganlaricha ko'paysinlarkoʻpaysinlar!"''-deb nevaralarini tabarruk qildi. O'ngOʻng qo'liniqoʻlini katta o-nevarasi Manashshening emas balki kichik nevarasi Efrayimning boshiga qo'ydiqoʻydi va undan katta halq chiqishini aytdi. Keyin Yoqub o'g'illarigaoʻgʻillariga ohirgi so'zlarinisoʻzlarini aytib , 147 yoshida o'ladioʻladi.
 
=== Yusufning o'limioʻlimi ===
 
Otalari o'lganidanoʻlganidan keyin, Yusufning akalari Yusuf ulardan o'choʻch olishi mumkunligi o'ylaboʻylab qo'rqdilarqoʻrqdilar. Shu sababli otalari o'lishidanoʻlishidan oldin Yusufdan akalarini kechirishini so'raganligisoʻraganligi haqida yolg'onyolgʻon to'qibtoʻqib chiqaradilar. Yusuf, qo'rqmasliklariniqoʻrqmasliklarini u Hudo emasligini va ularni ham bolalarni ham boqishini aytdi.
 
Yusuf 110 yil yashaydi. Chevaralarini ham ko'rishgakoʻrishga muyassar bo'ldiboʻldi. O'lishidnaOʻlishidna oldin: ''"Men o'lyapmanoʻlyapman, lekin Tangri sizga yordam etadi, sizlarni Ibrohim, Ishoq va Yoqubga so'zsoʻz bergan tuproqlarga olib boradi. Tangri albatta sizga yordam beradi, o'shandaoʻshanda meni suyaklarimni bu yerdan olib ketasiz"'' dedi. Yusuf Misrda mumyolandi.
 
== Islomga ko'rakoʻra Yusuf ==
Yusuf Islomda Payg'ambardirPaygʻambardir. Yusuf haqida Qur'onningQur’onning Yusuf Surasida aytib o'tiladioʻtiladi. Qur'ondaQur’onda bayon qilinmagan joylari esa din olimlari tarafidan aniqlangan.
 
=== Yusuf haqida [[Qur'on]] va [[Tavrot]]dagi farqlar ===
Qur'ondaQur’onda Yusufga otasi bergan uzun va rango-rang cho'ponchoʻpon haqida gapirilmaydi.
 
Qur'ondaQur’onda Yusufni "Oy„Oy, Quyosh va 11 yulduz unga tazim qilgani"qilgani“ haqidagi tushni otasiga aytib bergach, otasi bu tushni akalariga aytmaslikni buyuradi. Qur'ondaQur’onda Yusufning boshqa tushi haqida gapirilmaydi.
 
Qur'ondaQur’onda akalari Yusufni ular bilan birga qo'ylarniqoʻylarni o'tlatishoʻtlatish uchun qirga ketishini otasidan so'raydilarsoʻraydilar, lekin otasi Yusufni bo'riboʻri yeyishidan qo'rqibqoʻrqib boshida ularga ruhsat bermaydi, keyinchalik rozi bo'ladiboʻladi.
 
Akalari uni o'ldirmoqchioʻldirmoqchi bo'lganlaridaboʻlganlarida ularning orasidan biri uni chuqurga otishni taklif qiladi. Uning kimligi Qur'ondaQur’onda aytilmagan.
 
Akalari Yusufning qonli ko'ynaginikoʻynagini otasiga olib borib uni bo'riboʻri yeganligini aytadilar. Tavrotda esa ular qonli ko'ynaknikoʻynakni topib olganliklarini aytadilar.
 
Yusufni chuqurda kim topganligi haqida Qur'ondaQur’onda yozilmagan. Qur'ondaQur’onda akalari uni chuqurda tashlab ketganliklari aytiladi.
 
Qur'ongaQur’onga ko'rakoʻra firavnning tushini Yusufning qamoqda o'tiriboʻtirib chiqgan, eski zindondoshi unga kelib aytadi va tabir qilishini hohlaydi. Tavrotda esa Yusuf Firavnning oldiga chaqirilib tushni uni huzurida tushuntiradi.
 
Akalari Yusufning huzuriga borgan paytdagi voqealar Qur'ondaQur’onda yo'qyoʻq. Akalari qopda bug'doybugʻdoy sotib olgan pullarini topgach bu pul bilan yana sotib olmiqchi bo'ladilarboʻladilar.
 
Qur'ondaQur’onda Havfsizlik maqsadida Misrga har biri boshqa boshqa eshiklardan kiradilar. Bu haqda Tavrotda aytilmagan.
 
Qur'ondaQur’onda Misrdan ketayotganlarida qoplariga berkitilgan Yusufning fol ochadigan idishi emas balki suv ichadigan idishi ekanligi yozilgan.
 
Qur'ondaQur’onda Yusuf oldin faqatgina ukasiga uning akasi ekanligini aytadi. Qolganlari esa keyinroq uni ukalari ekanligini tushunib yetadilar.
 
Qur'ondaQur’onda Yusufni yo'qotgandanyoʻqotgandan keyin Yoqubning ko'zlarikoʻzlari ko'rkoʻr bo'lishiboʻlishi va uni tuzatish uchun Yusuf unga o'zoʻz ko'ylaginikoʻylagini yuvoradi va Yoqubning ko'zlarikoʻzlari tuzalari. Bu haqda Tavrotda yozilmagan
 
{{OʻzME}}