Soʻfi Olloyor: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Sh0301 (munozara | hissa)
Ushbu sahifaga ko'plab to'ldiruvchi ma'lumotlar qo'shildi.
k imlo, typos fixed: o'f → oʻf (15), a'zi → aʼzi using AWB
Qator 16:
}}
 
'''Soʻfi Olloyor('''ba'zibaʼzi manbalarda '''Ollohyor''') (1644, Kattaqoʻrgʻon bekligi Minglar qishlogʻi — 1724, Denov) — tariqat arbobi va mutasavvuf lirik shoir.
 
== Hayoti ==
So'fiSoʻfi Olloyor 1644-yili Kattaqo'rg'onningKattaqoʻrgʻonning Minglar qishlog'idaqishlogʻida ziyoli oilasida tavallud topgan. Otasi Temir Yor og'liningogʻlining tarbiyasi bilan jiddiy shug'ullanadishugʻullanadi: u 12 yoshigacha o'zoʻz qishlog'idaqishlogʻida o'qiydioʻqiydi, keyinchalik Buxoroga borib madrasalarda bilim olib, o'zbekoʻzbek va tojik tillarida yoza boshlaydi. Shayxlar maktabi va Buxorodagi joʻybor shayxlari dargohida taʼlim olgan. Oʻz davrining barcha asosiy ilmlarini egallagan, arab va fors tillarini oʻrgangan. Buxoro xoni Abdulazizxon tomonidan boj mahkamasiga toʻra etib tayinlangan. Darveshona feʼl, shoirona koʻngil sohibi boʻlgan So'fiSoʻfi Olloyor bu lavozimdan tezda isteʼfo berib, oʻz davrining mashhur shayxi Navroʻzga shogird tushgan, tarikat talablarini bajarib, shayxlik martabasiga koʻtarilgan, valiulloh (karomat soxibi) boʻlib yetishgan.
 
== Ijodi ==
Turkiy va forsiy tillarida ijod qilgan So'fiSoʻfi Olloyor ijodining asosiy yoʻnalishi islom maʼrifatini keng xalq orasiga yoyish va tasavvufning insoniy kamolot bilan bogʻliq gʻoyalarini targʻibtashviq qilishdan iborat. U "Maslak ulmuttaqin" ("Taqvodorlar maslagi"), "Murod ulorifin" ("Oriflar murodi"), "Maxzan ulmuteʼin" ("Itoatkorlar xazinasi") asarlarini forsiy, "Sabot ulojizin" ("Ojizlar saboti"), "Favz unnajot" ("Najot tantanasi") masnaviylarini turkiy tidda yaratgan. Forsiy va turkiyda bitilgan boshqa sheʼrlari ham mavjud. "Mevalar munozarasi" nomli manzuma ham unga nisbat beriladi.
 
SO.ning shoh asari "Maslak ulmuttaqin" boʻlib, 12 ming bayt, 135 ta kattakichik bobdan iborat. Ilohiy maʼrifatning badiiy talkiniga bagʻishlangan bu asar el orasida shuxrat tutganidan soʻng doʻstu yaqinlari undan turkiy tidda ham shunday bir kitob yozishni iltimos kiladilar. Bunta javoban u "Maslak ulmuttaqin"ni birmuncha qisqartirib, oʻzbek tilida nazmda bitgan va universiteta "Sabot ulojizin" deb nom bergan. Oʻzbek falsafiy didaktik adabiyotining yetuk namunasi boʻlmish ushbu asarda tasavvuf taʼlimotining maʼnaviyaxloqiy masalalarini keng yoritish bilan u turkiy tasavvuf adabiyoti rivojiga katga hissa koʻshgan.
Qator 28:
Asarlarida islom ahkomlari, tariqat talablari, insoniy komillik shartlarini birmabir taʼriflab bergan. Axloqiytaʼlimiy ahamiyati jihatidan, xususan, "Maslak ulmuttaqin" va "Sabot ulojizin" asarlari maktab va madrasalarda asosiy dareliklar qatorida oʻqitilib kelgan. Uning diniytasavvufiy ruxdagi pandu hikmatga yoʻgʻrilgan asarlari nafaqat Turkiston, balki Qashqardan tortib Etel (Volga), Yoyiq (Ural) daryolari vohalari, Hojitarxon (Astraxan), Bulgʻor, Orenburg va boshqa mintaqalarda yashovchi xalqlar orasida ham keng tarqalgan. Ular koʻp nusxalarda koʻchirilgan. 19-a.ning oxirlariga kelib esa Toshkent, Qozon, Boku, Istanbul va boshqa shaharlarda toshbosma yoʻli bilan bir necha marta bosilib chiqqan.
 
So'fiSoʻfi Olloyor asarlari koʻplab xorijiy tillarga tarjima qilingan, ularga bagʻishlab sharhlar yozilgan, lugʻatlar tuzilib, u qoʻllagan tasavvufiy istilohtimsollar keng sharhlangan.
 
== So'ngi kunlari ==
Qator 38:
* ''Hamidjon Homidiy.'' Tasavvuf allomalari. - Toshkent : "Sharq" nashriyoti, 2004 - 208 bet.
* ''So'fi Olloyor.'' Sabot-ul Ojizin, Toshkent, 1991.
* So'fiSoʻfi Olloyorgan hayoti va ijodiga bag'ishlangabagʻishlanga rasmiy sayt: http://sofi-olloyor.wikidot.com/
 
== Adabiyot ==
Qator 47:
 
[[Sabot-ul Ojizin]]
 
 
 
[[Turkum:Shoirlar]]