Imom al-Buxoriy: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Ximik1991 (munozara | hissa)
k 94.158.56.133 tahrirlari Ximik1991Bot versiyasiga qaytarildi
Tahrir izohi yoʻq
Qator 8:
| tavalludi = {{birth date|810|7|19}}, [[Buxoro]]
| vafoti = {{death date and age|870|9|1|810|7|19}}, [[Samarqand]]
| maktabi =
| qiziqishi =
| olgan_taʼsirlari =
| olgan_ta'sirlari =
| koʻrsatgan_taʼsirlari =
| koʻrsatgan_ta'sirlari =
| mashhur_fikrlari =
}}
[[Fayl:Stamps of Uzbekistan, 2007-42.jpg|220px|right]]
'''Buxoriy''', Imom al-Buxoriy (asl ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al Buxoriy) (810.21.7, Buxoro  — 870.31.8, Samarqand yaqinidagi Hartang qishlog‘i)  — islom olamining yirik mutafakkiri, buyuk fors muhaddis. Muhaddislar imomi, hadis ilmining sultoni deb ham yuritiladi.Otasi Ismoil o‘z davrining yetuk muhaddislaridan, Malik ibn Alasning shogirdi va yaqinlaridan biri bo‘lib, tijorat ishlari bilan shug‘ullangan. Onasi taqvodor, diyonatli, oqila ayol edi. Otasi vafot etgach, uning tarbiyasi volidasi zimmasiga tushgan. U 5—6 yoshidan islomiy ilmlarni, Muhammad (sav)ning hadislarini o‘rganishga va yodlashga kirishadi. Taniqli muhaddislar  — alDoxiliy, Muhammad ibn Salom alPoykandiy, Muhammad ibn Yusuf alPoykandiy, Abdulloh ibn Muhammad alMasnadiy va boshqalardan saboq olgan. Azaldan muhaddislar safarga chiqishdan oldin o‘z yurtidagi roviylardan birorta ham hadis qoldirmasdan yozib olgan bo‘lishi va shundan keyingina boshqa shahar yoki mamlakatga safarga otlanishi mumkin edi. B. 16 yoshga yetguncha, o‘z yurtidagi mashoyixlardan hadis eshitib, yozib olib, xalifalikning turli viloyatlari tomon yo‘l oladi. 825 yil B. onasi va akasi Ahmad bilan Makkaga kelib, haj ibodatini ado etadi. Onasi va akasini Buxoroga qaytarib, o‘zi Makkada qoladi. Bu yerda faoliyat ko‘rsatayotgan mashoyixlarning ilmiy yig‘inida qatnashadi. 827 yil Madinaga boradi. Madinadagi mashhur ulamolardan Ibrohim ibn alMunzir, Mutrif ibn Abdulloh, Ibrohim ibn Hamza va boshqa bilan muloqotda bo‘lib, ulardan hadislar bo‘yicha saboq oladi. Bu vaqtda Rasulullohning sahobalari, sahobalarning izdoshlari turli mamlakatga tarqab ketgan edilar. Shunday sharoitda Muhammad(as)ning hadislarini to‘plash turli shahar va mamlakatlarga borishni taqozo qilar edi. Bir necha tarixchilarning ta’kidlashichataʼkidlashicha, B. Hijoz, Makka, Madina, Toif, Jiddaga qilgan rihlati 6 yil davom etgan. So‘ng Basra, Kufa va Bag‘dodga safar qiladi. Shom va Misrga o‘tadi. Bundan tashqari Xuroson, Marv, Balx, Hirot, Nishopur, Ray, Jibol kabi shaharlarda bo‘lib, bu shaharlardagi olimlardan saboq oldi va hadislar to‘pladi. Xorijiy yurtlardagi safardan keyin Buxoroga qaytgach, hadis ilmini targ‘ib etishga kirishadi. Ul zotning bu sa’yusaʼyu ko‘shishlari bu vaqtda Buxoroda isoblanadi. Bu asar Hindiston va Qohirada chop etilgan. B. yaratgan "Kitob„Kitob alfavoid"alfavoid“ ("Foydali„Foydali ashyolar haqida kitob"kitob“), "AlJomi’„AlJomi’ alkabiyr"alkabiyr“ ("Katta„Katta tayanch"tayanch“), "Xalq„Xalq af’ol alibod"alibod“, ("Alloh„Alloh bandalari ishlarining tabiati"tabiati“), "AlMusnad„AlMusnad alkabiyr"alkabiyr“ ("Katta„Katta tayanch"tayanch“), "Attafsir„Attafsir alkabiyr"alkabiyr“ ("Katta„Katta tafsir"tafsir“), "Kitob„Kitob alxiba"alxiba“ ("Xayrehson„Xayrehson haqida kitob"kitob“) va boshqa asarlarning ba’zilaribaʼzilari bizgacha yetib kelmagan, ba’zilaribaʼzilari jahonning turli mamlakatlari kutubxonalarida saqlanayotganligi haqida ma’lumotlarmaʼlumotlar bor. B.ning boshqa asarlari orasida "Tafsir„Tafsir alQur’on"alQur’on“ ("Qur’on„Qur’on tafsiri"tafsiri“) kitobini ham alohida ta’kidlashtaʼkidlash kerak. B. asarlari musulmon dunyosining barcha Madrasa va dorilfununlarida payg‘ambar (as) sunnatlari bo‘yicha asosiy darslik, qo‘llanma hisoblanadi. Jamoat arboblari, olimu ulamolar va din peshvolari B. asarlariga tayanib ish tutadilar.Istiqlol sharofati bilan B.ning o‘lmas merosi elyurti bag‘riga qaytdi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining "Imom„Imom alBuxoriy tavalludining hijriyqamariy taqvim bo‘yicha 1225 yilligini nishonlash to‘g‘risida"gito‘g‘risida“gi qarori (1997 yil 29 aprel) asosida B.ning ilmiy merosini o‘rganish va targ‘ib qilish, xotirasini abadiylashtirish borasida katta ishlar qilindi. 1998 i. 23 okt.da Samarqandda yubiley to‘ytantanalari bo‘lib o‘tdi. www.ziyouz.com kutubxonasi 750Alloma abadiy qo‘nim topgan Chelak tumanidagi Hartang qishlog‘ida ulkan yodgorlik majmui ochildi (q. Buxoriy yodgorlik majmui).B.ning boy ma’naviymaʼnaviy merosini chuqur o‘rganish va keng targ‘ib qilish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning tashabbusi bilan Imom alBuxoriy xalqaro jamg‘armasi tuzildi (1998 yil 4 noyab.; raisi Zohidillo Munavvarov). Jamg‘armaning asosiy vazifasi Qur’oni karim va B.ning "alJomi’„alJomi’ assahih"iassahih“i tarjimalarining akademik nashrlarini tayyorlash, buyuk islomshunoslar ilmiy merosini tadqiq etish, diniyfalsafiy mavzularda ilmiy anjumanlar o‘tkazish va shular yordamida yosh avlodni milliy an’analarimizgaanʼanalarimizga sadoqat ruhida tarbiyalashdan iborat. 2000 yildan boshlab mazkur jamg‘arma o‘zining ma’naviyma’rifiymaʼnaviymaʼrifiy, ilmiyadabiy "Imom„Imom alBuxoriy saboqlari"saboqlari“ jur.ini nashr eta boshladi. Jur. xalqimizni milliyma’naviymilliymaʼnaviy merosimizdan bahramand etish, milliy, liniy qadriyatlarning sog‘lom idrok etilishiga yordam berishni uz oldiga maksad qilib qo‘ygan. O‘zbekistonda B.ningBuxoriyning xotirasi munosib tarzda abadiylashtirilgan. Toshkent Islom in-tiga B. nomi berilgan. B.ning hayoti va ijodiga bag‘ishlab bir necha tillarda kitobalbom, 2 qismli film (1995), "Hadis„Hadis ilmining sultoni"sultoni“ 4 qismli kinoqissa (1998) yaratilgan.As: Aladab almufrad (Adab durdonalari), T., 1990; Hadis [AlJomi’ assahih], 1—4 j.lar (2nashri), T., 1997.Ad.: Moziydan taralgan ziyo. Imom alBuxoriy, T., 1998; Uvatov U., Imom alBuxoriy, T., 1998; Madaminov S, Imom Buxoriy ta’rifitaʼrifi, T., 1996; Imom alBuxoriy  — muhaddislar sultoni [nashrga tayyorlovchilar Usmonhoji Temurxon o‘g‘li, Baxtiyor Nabixon ugli], T., 1998; Dushan Fayziy Zarafshoniy, Imom alBuxoriy, T., 1998; Babaxanov Sh.Z., Velikiye muxaddisi o mire i drujbe mejdu narodami, T., 1998; Ma’naviyatMaʼnaviyat yulduzlari [2nashri], T., 2001.Ubaydulla Uvatov.
 
== Adabiyotlar ==
Qator 21:
 
== Havolalar ==
* [http://islam.ziyouz.com/hadis.html Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al-Buxoriyning “Al„Al-Jomi’- as-Sahih”Sahih“ kitobidan hadis namunalari]
* [http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=177.0 Imom al-Buxoriy. Al-jome'jomeʼ as-sahih (1-jild)]
* [http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=588.0 Imom al-Buxoriy. Al-adab al-mufrad]
* [http://forum.ziyouz.com/index.php?topic=767.msg20213#msg20213 Islom ensiklopediyasida]