'''Semurgʻ''' — sharq xalqlari ogʻzaki poetik ijodidagi afsonaviy qush obrazi; osmonda uchish, uzoq manzilni yaqin qilish haqidagi asriy orzuumidlarningorzu - umidlarning ramziy ifodasi. Dastlab, [[Eron]] mifologiyasida[[mifologiya]]sida paydo boʻlgan. "[[Avesto]]" - da "senemurg"dasenemurg shaklida ishlatilgan. S. oʻzbek xalq ertak va afsonalarida ijobiy qahramonning doʻsti, himoyachisi, hamrohi, uni "etti zulmat ichi"dan olib chiquvchi fantastik qush sifatida gavdalanadi. Turkiy xalqlarda S.ning Humo, Anqo, Davlat qushi, VaxtBaxt qushi, Marqumomo, Kuntubulgʻon, Bulbuligoʻyo va boshqa variantlari bor. S. obrazi "Qahramon", "Oynai jahonnamo", "Rustam", "Kenja botir" kabi ertaklarda keng tasvirlangan. Bu obraz yozma adabiyotda[[adabiyot]]da ham uchraydi (mas, Navoiyning[[Navoiy]]ning "Lison uttayrut-tayr" asari va boshqalar). S. haqidagi afsonalar asosida [[Hamid Olimjon]] "Parizod va Bunyod" asarini yozgan. Ularda afsonaviy obraz shartli vosita sifatida mualliflarga qad.qadimgi oʻtmishdagi real voqelik haqida fikr yuritish imkonini beradi. [[Oʻzbekfilm]] kinostudiyasi "S." filmini yaratgan (1974). S.ning [[Humo]] varianti [[Oʻzbekiston Davlat gerbigagerbi]]ga asos qilib olingan, shuningdek, Toshkentdagi[[Toshkent]]dagi "Turkiston" saroyi oldida uning ramziy monumenti oʻrnatilgan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
