Holokost: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k 184.107.164.107 tahrirlari Shrikarsan versiyasiga qaytarildi |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
{{Boshqa manolari|Holokost|Holokost|Holokost (maʼnolari)}}
'''Holokost''' ({{lang-en|holocaust}}, {{lang-grc|{{unicode|ὁλοκαύστος}}}} — «qurbonlik»):
*qisqa maʼnosi — [[Ikkinchi jahon urushi]] vaqtida<ref name=gramota>Определение, которое даёт [http://nnm.ru/blogs/chelsees/s_a_kuznecov_-_bolshoy_tolkovyy_slovar_russkogo_yazyka/ БТС] (цитируется по [[грамота.ру]]): [http://www.gramota.ru/slovari/dic/?word=%F5%EE%EB%EE%EA%EE%F1%F2&all=x Холоко́ст]. — [http://www.chtivo.ru/chtivo=3&bkid=10612.htm Большой толковый словарь русского языка]. Сост. и гл. ред. С. А. Кузнецов. СПб., Норинт, 1998—2009, 1536 с.</ref>[[Uchinchi reyx|Germaniya]]da, uning ittifoqdoshlarini va bostirib olgan hududlarda yashagan [[yahudiylar]]ni taʼqib qilganlar va ularni qirib tashlaganlar<ref>Holokost yillarida [[Uchinchi reyx siyosiy-territorial ekspansiyalashi|Germaniya oʻzida]] [[:de:Ostmarkgesetz|Avstriya]], [[General-gubernatorlik (Uchinchi reyx) | Polsha]], [[Galitsiya distrikti]], [[Reixskomissariat]]lar [[Reixskomissariat Ostland|Ostland]], [[Reixskomissariat Ukraina|Ukraina]] va boshqalar. Toʻliq [[Uchinchi reyx maʼmuriy-hududiy tuzilishi]]ni qarang</ref>; [[Natsional-sotsializm]] [[Uchinchi reyx|Germaniyada]]gi [[Yevropa yahudiylarini halokati|Yevropa yahudiylarini taʼqib va yoʻq qilish]] va [[1933]]—[[1945]]-yillardagi [[Kollaboratsionizm Ikkinchi jahon urushida|kollaboratsionizm]]<ref name=education>[http://www.holocausttaskforce.org/education/guidelines-for-teaching/what-to-teach-about-the-holocaust.html?lang=en What to Teach about the Holocaust]; есть [http://www.holocausttaskforce.org/education/guidelines-for-teaching/what-to-teach-about-the-holocaust.html?lang=ru черновик перевода].</ref>. [[Armanlar genotsidi|Usmoniylar imperiyasidagi armanlar genotsidi]] bilan [[XX asr]]dagi eng belgili [[genotsid]]lardan biri<ref>{{maqola|muallif=Романовский Н.В.|sarlahva=Лики этнократии|yoʼllanma=http://elibrary.ru/download/37019174.pdf|nashr=Россия и современный мир|nashriyot=Институт научной информации по общественным наукам РАН|yil=2000|chiqshi=3|bet=128|issn=1726-5223}}</ref>.
*toʻliq maʼnosi <ref> Marcuse Harold. Holocaust Memorials: The Emergence of a Genre (англ.) // The American Historical Review. — University of Chicago Press, 2010. — Vol. 115. — P. 53-89. — ISSN 0002-8762. — DOI:10.1086/ahr.115.1.53</ref> — natsistlik Germaniyada natsistlar tomonidan boshqa etnik va ijtimoiy guruhlarini taʼqib va yoʻq qilganlar ([[Buyuk Vatan urushi kezidagi sovet harbiy asirlari|sovet harbiy asirlari]], [[Polyaklar|polyaklar]], yahudiylar, [[Loʻlilar genotsidi|loʻlilar]], [[Gomoseksuallik Uchinchi reyxda|gomoseksual erkaklar]], [[Masonlik|masonlar]], [[T-4 oldirish programmasi|kasal va nogironlarni]] va boshqalarni)<ref name=UNO>{{cite web|url=http://www.un.org/russian/sg/messages/2009/holocaustremembrance09.shtml|title=Holokost xalqaro xotirlash kuni sababi maktub yoʻllash|last=[[Pan Gi Mun]]|date=27-yanvar 2009-yil|accessdate=2009-11-22|quote=Bugun biz koʻplab natsistlar tomonidan oʻldirilgan qurbonlarini hurmat qilamiz — yahudiy xalqining birdan uch qismini va boshqa besonsiz qurbon boʻlganlarni, — ular shafqatsiz kamsitishlarga, mahrum boʻlishlarga, vahshiylik va oʻlimlar qurboni boʻlib mubtalo boʻldilar|archiveurl=http://www.webcitation.org/619A8dmKz|archivedate=2011-08-23}}</ref><ref>[http://books.google.de/books?id=7c2LHlpdMfAC&hl=ru&source=gbs_navlinks_s Dictionary of Genocide] ([http://books.google.de/books?id=7c2LHlpdMfAC&printsec=frontcover&hl=ru&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false стр. 190—191]), <blockquote>'''Holocaust'''. The English-language term that has been most closely identified with the nearly successful attempt … to exterminate the Jews of Europe. <br>…<br>In the 1980s and 1990s the term ''Holocaust'' also began to be used by various scholars (e.g., historian Sybil Milton) and organizations (e.g., the United States Holocaust Memorial Museum) to describe the Nazis' attempt to exterminate other groups, specifically, the Roma and Sinti and the mentally and physically handicapped.</blockquote></ref><ref name="encgen176">[http://books.google.de/books?id=8Q30HcvCVuIC&hl=ru&source=gbs_navlinks_s Encyclopedia of Genocide] ([http://books.google.de/books?id=8Q30HcvCVuIC&pg=PA176&dq=Another+case+concerns+the+Slavic+populations+of+the+Soviet+Union&hl=ru&ei=ZxcsTpezBdHxsgbe_v2oBA&sa=X&oi=book_result&ct=result&redir_esc=y#v=snippet&q=holocaust%20nazi%20genocide%20against%20slavs&f=false стр. 176]), <blockquote>As Simon Wiesenthal, a survivor of Auschwitz, long ago observed, «The Holocaust was not only a matter of the killing of six million Jews. It involved the killing of eleven million people, six million of whom were Jews.» Wiesenthal spoke on the basis of what was then the best available evidence. Today, some 50 years later, the only correction to be made to his statement lies in the fact that we now believe his estimate of 11 million was far too low. The true human costs of Nazi genocide may come to 26 million or more, 5 to 6 million of whom were Jews, a half million to a million or more of whom were Gipsies, and the rest mostly Slavs. Only with these facts clearly in mind can we comprehend the full scope of the Holocaust and its real implications."</blockquote></ref>.
==Soʻzning etimologiyasi==
== Manbalar ==▼
Ingliz soʻzi ''"holocaust"'' [[Bibliya tarjimalari|lotin]] [[Bibliya|Bibliyadan]] oʻzlashtirilgan (lotin shaklida ''holocaustum'' qoʻllaniladi, ''holocau(s)toma'' va ''holocaustosis'' bilan birgalikda), bu soʻz esa grek tilidan kelib chiqqan, hamda Bibliya shaklida ὁλόκαυ(σ)τος, ὁλόκαυ(σ)τον "butunlay yondiriladigan", "qurbonlikni batamom kuydirish, yondirilish qurboni", ὁλοκαύτωμα "yondirilish qurboni", ὁλοκαύτωσις "yondirish qurbonligiga olib kelish"; oʻzbek tilida bu soʻz oʻzlashtirib olingandir va bu soʻz oʻzbek tilida XX asrdan boshlab qoʻllanish boshlandi, ammo bu soʻz kamdan kam oʻzbek tilida uchraydi.
[[Ingliz tili|Ingliz tilida]] bu atama ''"holocaust"'' va bu soʻz [[1910-yillar|1910-yillardan]] boshlab qoʻllanishni boshladi (dastlabkida bu soʻz [[Usmoniylar imperiyasidagi]] boʻlgan [[Arman genotsidi]] va [[Rossiya imperiyasida fuqarolar urushi kezidagi yahudiylar qirgʻini]]), hozirgi maʼnoda esa natsistlar yahudiylarni qirgʻin qilishi — [[1942]]-yildan boshlab. Ommabop tarqalish [[1950]]-yildan boshladi, [[Tinchlik boʻyicha Nobel mukofoti]] sovrindori [[Eli Vizel]] yozgan kitoblari sababli. Sovet matbuotida [[1980-yillar]]dan boshlab paydo boʻladi, dastlabdan "[[rus tili|rus.]] холокауст" (oʻz. "holokaust") soʻzi ishlatilgan, keyinchalik hozirgi koʻrinishda, ingliz tallafuzi taqlidiga oʻzgardi.
Zamonaviy ingliz tilida bosh harf bilan (''"'''H'''olocaust"'') soʻz natsistlar yahudiylarni qirgʻin qilgan maʼnosida ishlatiladi, kichik harf bilan esa ('''''h'''olocaust'') — boshqa maʼnolarda. Ayrim manbalar bu atamani hozirda faqatgina yahudiylar Ikkinchi jahon urushida genotsid boʻlgani boyis ishlatiladi va ayrim tarixiy voqelarda belgilash uchun katta harf bilan yoziladi<ref>Kitob:Уроки Холокоста: история и современность. В. 3 |Басин Я. З.|К вопросу о дефинициях Холокоста|uh030101|8}}</ref>.
==Holokost alomatlari==
[[File:Some of the bodies being removed by German civilians for decent burial at Gusen Concentration Camp, Muhlhausen, near Linz, Austria.jpg|thumb|200px|Ayrim mahbuslarning jasadlari [[Mauthauzen (konsentratsion lager)|Mauthauzen konsentratsion lagerida]], Avstriya. Mahbuslarni tosh qonida ishlashlari majbur boʻlganlar, kuchsiz boʻlmaganicha ishlaganlar va kuchsiz holatida ularni oʻldirishganlar]]
#[[Yevropa]] yahudiylarini ataylab oldirishganlar, shu sabab u yerda 60% yahudiylar<ref>American Jewish Committee, [http://ajcarchives.org/AJC_DATA/Files/1946_1947_2_Formatter.pdf Harry Schneiderman and Julius B. Maller, eds.], [http://ajcarchives.org/AJC_DATA/Files/1946_1947_13_Statistics.pdf ''American Jewish Year Book,'' Vol. 48 (1946—1947)], Press of Jewish Publication Society of America, Philadelphia, 1946, page 599</ref> va dunyo yuzidagi birdan uch qism yahudiylar qirgʻin qilingan<ref name=UNO/>;
#[[Loʻlilar genotsidi|Loʻlilarni]] toʻrtdan uch qismigacha qirgʻin qilinishi;
#10% polyaklarni qirgʻin qilinishi <ref>Kitob muallifi[[Tadeusz Piotrowski (sociologist)|Tadeusz Piotrowski]]sarlahva=Poland's Holocaust|nashriyot=McFarland & Company|yil=1997|bet=305|betlar=437|isbn=978-0786403714</ref> (Litva va ukrain kollaboratsionistlari polyaklarni qirgʻin qilishi va harbiy talafotlarni xisobga olmaganda, hamda sovet organlarini jazolarini xisoblamaganda);
# 3 millionga yaqin<ref>kitob|muallif= Ueberschar Gerd R., Wette Wolfram. |sarlahva= Unternehmen Barbarossa: Der Deutsche Uberfall Auf Die Sowjetunion, 1941 Berichte, Analysen, Dokumente|joy = [[Frankfurt Mayn|Frankfurt-am-Main]]
|nashriyot = Fischer Taschenbuch Verlag|yil = 1984|pages = 364—366|isbn = 3-506-77468-9, manbasi bilan: ''Nachweisung des Verbleibes der sowjetischen Kriegsgefangenen nach dem Stand vom 1.05.1944'' (Bundesarchiv/Militararchiv [[Frayburg im Braysgau|Freiburg]], RH 2 / v. 2623).</ref> [[Buyuk Vatan urushi kezidagi sovet harbiy asirlari|sovet harbiy asirlari qirgʻin qilinishi]];
# [[T-4 oldirish programmasi|Ruhiy kasallarni va ishga yaroqsizlarni umumiy qirgʻin qilish]];
# 9 minga yaqin [[Gomoseksuallik Uchinchi reyxda|gomoseksual erkaklarni]] qirgʻin qilish;
# Sistemalarni ishlab chiqish va odamlarni ommabop yoʻq qilish, doimo takomillashilgan holda (son-sanoqsiz potensial qurbonlar roʻyxati, [[olim lageri]] va boshqalar);
# Juda katta millatlararo miqyosida odamlarning qirgʻin boʻlinishi, hujum harakatlari Germaniya hududiga oʻtganicha va keyinchalik [[1945]]-yil mayda kapitulatsiya boʻlishi;
#Shafqatsizlik va ayrim kezlarda olimga olib keluvchi antiguman tibiyot tajribalari Holokost qurbonlarida qilinganligi.
==Yahudiy millatining [[genotsidi]]==
===Shoa — Yevropa yahudiychiligining halokati===
{{main|Yevropa yahudiychiligining halokati}}
[[File:Denkmal für die ermordeten Juden Europas .jpg|thumb|200px|[[Qotil etilgan Yevropa yahudiylariga memorial|Berlin shahridagi Yevropa yahudiylarga atalgan yodgorlik]], Germaniya]]
'''Shoa''' ({{lang-he|שׁוֹאָה}} — musibat, halokat) — yahudiylar va baʻzi boshqa tillarda ishlatiladigan atama, u nemis natsistlari yahudiylar millatini rejalashtirilib yoʻq qilishi sifatida ishlatiladi; "Holokost" atamasini almashtirib ishlatiladi ("Halokat" atamasini ham xisoblaganda). Idishda esa bu maʼnoda boshqa atama ishlatiladi — '''driter hurbm''' ({{lang-yi|דריטער חורבן}} — uchinchi emirilish, [[Yahudiylar tarixi|yahudiylar tarixida]] oʻziga hos halokatlar, [[Birinchi]] va [[Ikkinchi]] [[
▲== Manbalar ==
{{manbalar}}
== Havolalar ==
* [http://isurvived.org/ Holocaust Survivors and Remembrance Project: "Forget You Not"]
| |||