Andalusiya: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
links
k links
Qator 2:
'''Andalusiya''' ([[ispan tili|isp.]] ''Andalucía'') [[Ispaniya]]ning janubiy, eng seraholi viloyati, [[avtonom jamoat]]dir. Markazi &ndash; [[Sevilla]] shahri. Aholisi &ndash; 8 424 102 kishi. Maydoni &ndash; 87 268&nbsp;km<sup>2</sup>.
 
Ma’-muriy jihatdan 8 provinsiya — [[Almería (provinsiya)|Al-meriya]], [[Granada (provinsiya)|Granada]], [[Cádiz (provinsiya)|Kadis]], [[Córdoba (provinsiya)|Kordova]], [[Málaga (provinsiya)|Mala-ga]], [[Sevilla (provinsiya)|Sevilya]], [[Huelva (provinsiya)|Uelva]], [[Jaén (provinsiya)|Xaenga]] bo‘linadi. Eng yirik portlari: [[Sevilla|Sevilya]], [[Kordova (shahar)|Kordova]] (Qurtuba), [[Malaga]], [[Kadis]]. Yevropaning eng jan. nuqtasi — Marroki burni Andalusiya A. jan.-g‘arbda Atlantika okeani (Ka-dis qo‘ltig‘i), jan.-sharqda O‘rta dengiz bilan o‘ralgan, jan.da Gibraltar bo‘g‘ozi uni Afrika qitasidan ajratib turadi. [[Gvadalkvivir]] daryosi havzasidagi Anda-lusiya pasttekisligi viloyat hududining aksari qismini egallagan. Pirenei ya.o.ning eng baland nuqtasi — Mula-sen cho‘qqisi (3478 m) A.da joylashgan. Tog‘lar doim yashil o‘rmon va butazorlar bilan qoplangan.Andalusiya da asosan, g‘alla, paxta, dukka-klilar, shakarqamish, zaytun mevasi va zaytun moyi, sitrus mevalar (apelsin) hamda uzum yetishtiriladi. Qo‘y, qoramol (korrida o‘yinlari uchun buqa), yilqi boqiladi, baliq ovlanadi, dengizdan tuz olinadi.Yalpi mahsulot qiymatining 1/5 qismi sanoatga to‘g‘ri keladi. A.da poli-metall rudalari, temir ruda, toshko‘mir konlari bor. Ishlab beruvchi sanoat tarmoqlaridan tashqari rangli metal-lurgiya, mashinasozlik (jumladan ke-masozlik), to‘qimachilik, kimyo, neft, oziq-ovqat sanoati rivojlangan. Malaga sh. kurort r-nining markazi sifatida mashhur.A. nomining kelib chiqishi aniqlan-magan. Arablar 8- a. avvalida Pireney ya.o. katta qismini egallagach, o‘sha joy-larni A. (al-Andalus) deb ataganlar. A.da qadimda iberlar yashagan. A.da fi-nikiyaliklarning manzilgohlari (kolo-niyalari) [Gades (Kadis), Korduba (Kor-dova), Malaka (Malaga) va boshqa], so‘ngra karfagenliklarning manzilgohlari bo‘lgan. Ispaniyada Rim hukmronligi davrida A. Betika (Rim provinsiyasi) hududiga kirgan. Arablar hukmronligi o‘rnatilgan davrda A. 4 ta qirollik (amirlik) — Xaen, Kurtuba, Sevilya, G‘arnataga bo‘lingan. 13-a.da rekonkista jarayonida A. arablardan tortib olingan (G‘arnatadan tashqari). 1492 y. G‘arnata egallanishi bilan A. to‘la-to‘kis Kastiliya va Aragon qirolligiga qo‘shib olingan. A.ning keyingi tarixi Ispaniya tarixi bilan uyg‘unlashib ketgan. Granada, Kordo-va, Malaga, Sevilya sh.larida Rim davri, arab madaniyati va Uyg‘onish davrining tarixiy yodgorliklari saqlangan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->