Oʻzbek gimnaziyasi: Versiyalar orasidagi farq

'''Oʻzbek gimnaziyasi''' ({{lang-ru|Узбекская гимназия}}; {{lang-ky|Өзбек гимназиясы}}) — [[Qirgʻiziston]]ning [[Isfana]] shahrida joylashgan [[gimnaziya]]-[[Maktab-internat|internat]]<ref>{{cite web|url=http://www.isfana.org/obraz/shkoly/24-gimnaziya.html|title=Oʻzbek gimnaziyasi|work=Isfana shahri rasmiy sayti|accessdate=16.01.2012|language=ru}ruscha}}</ref>. Gimnaziyaning rasmiy nomi ''Usmon Matkarimov nomli gimnaziya-oʻrta maktab''dir ({{lang-ru|Средняя школа-гимназия имени Усмона Маткаримова}}; {{lang-ky|Усмон Маткаримов атындагы орто мектеп-гимназия}}). Maktabga Isfana [[kolxoz]]ining raisi boʻlib ishlagan va shaharning rivojlanishiga katta hissa qoʻshgan [[Usmon Matkarimov]] nomi berilgan<ref>{{cite book|last=Aminov|first=Saitmamat|last1=Maksitov|first1=Tursunbay|title=Isʼhoq Razzoqovning hamyurtlari|year=2005|publisher=|location=Oʻsh|pages=385-387|language=ky}}</ref>. Shuningdek, gimnaziya [[Laylak tumani]]da ochilgan toʻrtinchi gimnaziya boʻlgani uchun ''4-sonli gimnaziya'' deb ham ataladi.

Gimnaziyaga oʻqishga layoqati yuqoriroq boʻlgan oʻquvchilar qabul olinadi. Gimnaziyaga kirish uchun imtihon topshirish kerak. Gimnaziyada Isfanadagi boshqa [[oʻrta maktab]]lardagi kabi umumiy taʼlim berilsa-da, gimnaziya oʻquvchilariga koʻproq dasrdars oʻtiladi va ular darslarni chuqqurroqchuqurroq oʻzlashtiradilar.

[[File:Matkarimov Bust.jpg|thumb|right|225px|Gimnaziya hovlisida [[Usmon Matkarimov]]ning byusti. Matkarimov koʻp yillar davomida Isfana kolxozining raisi boʻlib ishlagan va shaharning rivojlanishiga katta hissa qoʻshgan.]]

[[Qirgʻiziston janubidagi tartibsizliklar (2010)|2010-yil Qirgʻiziston janubidagi sodir boʻlgan tartibsizliklar]] ortidan qirgʻiz rasmiylari oʻzbek tilini cheklashga va oʻzbek maktablarni majburan qirgʻizlashtirishga harakatchora qilakoʻra boshladi.<ref>{{cite news|last=Sherzod|title=Maqsad nima? Savodsizlarni koʻpaytirishmi |url=http://www.ozodlik.org/content/article/24395783.html|accessdate=30.10.2012|newspaper=Ozodlik radiosi|date=19.11.2011}}</ref><ref>{{cite news|title=Oʻsh oʻzbek maktablarni man qilish haqida oʻylamoqda|url=http://www.tol.org/client/article/22884-kyrgyzstan-education.html|accessdate=22.02.2012|newspaper=Transitions Online|date=8.12.2011|author=Baqit Ibraimov|author2=Temir Aqmatov|language=inglizcha}}</ref><ref>{{cite news|title=Qirgʻizcha maktablar haqidagi keskin gaplar |url=http://www.tol.org/client/article/22884-kyrgyzstan-education.html|accessdate=22.02.2012|newspaper=TOR Chalkboard|date=8.12.2011|author=Baqit Ibraimov|author2=Temir Aqmatov|language=inglizcha}}</ref><ref>{{cite news|last=Qosim|first=Elmurod|title=Ommaviy hayotdan oʻzbek tilini yoʻq qilish|url=http://registan.net/2012/09/26/removing-uzbek-from-public-life/|accessdate=9.10.2012|newspaper=Registan|date=26.09.2012|language=inglizcha}}</ref><ref>{{cite news|last=Wisniewski|first=Dan|title=Qirgʻizistonda oʻzbek tili yoʻq boʻlib bormoqda|url=http://www.rferl.org/content/uzbek-minority-language-under-threat-in-kyrgyzstan/24725665.html|accessdate=9.10.2012|newspaper=Ozodlik radiosi|date=1.10.2012|language=inglizcha}}</ref> Shu harakatlar doirasida 2010-yillar boshida oʻzbek tili va adabiyoti fanlariga ajratilgan dars soati ozaytirilib, oʻrniga qirgʻiz tili va adabiyoti fanlariga koʻp soat berildi.<ref>{{cite news|last=Ivashenko|first=Yekaterina|title=Kimga kerak bu oʻzbekcha taʼlim?|url=http://www.fergananews.com/articles/7622|accessdate=15.04.2014|newspaper=Fergana News|date=13.02.2013|language=ruscha}}</ref>

Qirgʻizistonda 2002-yildan beri maktab bitiruvchilari orasida [[oliy oʻquv yurti|oliy oʻquv yurtlariga]] kirish uchun umumrespublika testi oʻkazailadioʻkaziladi<ref name="NST"/>. Testni topshirgan oʻquvchilar Qirgʻizistondagi koʻplab oliy oʻquv yurtlariga kirish va bepul taʼlim olish uchun erishgan ballari bilan boshqa abituriyentlar bilan tanlovda qatnashadi. Testni „Bilimni baholash va oʻqtish uslublari markazi“ hamda Taʼlim vazirligi uyushtiradi. [[AQSh]]ning Xalqaro rivojlanish agentligi (USAID) esa loyihani moliyalashtiradi. Umumrespublika testida qatnashish majburiy emas, uni faqat xohlagan oʻquvchilar topshiradi.

[[File:Umumrespublika testida olingan oʻrtacha ballar.JPG|thumb|left|300px|Gimnaziya bitiruvchilarining umumrespublika testida olgan ballariningoʻrtacha oʻrta arifmetigiballari. 2014-yil qirgʻizistonlik oʻquvchilar testni oʻzbek tilida topshirish imkonidan mahrum boʻldilar.]]

Oʻzbek gimnaziyasi ilk bitiruvchilarini 2003-yil chiqarganidan beri maktab bitiruvchilari umumrespublika testida qatnashib keladi. Umumrespublika testining asosiy testida maʼlum bir balldan (odatda 200 balldan) yuqori natija olgankoʻrsatgan bitiruvchilarga „oltin sertifikat“ beriladi va bu oʻquvchilarda oʻquv yurtiga kirish va bepul oʻqish imkoni kattaroq boʻladi. Shu kungacha Oʻzbek gimnaziyasining birorta bitiruvchisi 200 yoki undan yuqori ball olgani yoʻq. Maktab tarixidagi eng yuqori natija boʻlmish 198 ballni 2012-yil bitiruvchisi Sarvinoz Abdullayeva olgan.

Qirgʻizistonda umumrespublika testini 2013-yilgacha [[Qirgʻiz tili|qirgʻiz]], [[Rus tili|rus]] va [[Oʻzbek tili|oʻzbek]] tillarida topshirish mumkin edi<ref name="NST">{{cite web|title=Umumrespublika testi|url=http://www.testing.kg/eng/obscherespublikanskij-test.html|work=Bilimni baholash va oʻqitish uslublari markazi|accessdate=21.10.2013|language=ruscha}}</ref>. [[Qirgʻiziston janubidagi tartibsizliklar (2010)|2010-yil Qirgʻiziston janubidagijanubida oʻzbeklar va qirgʻizlar oʻrtasida sodir boʻlgan tartibsizliklartoʻqnashuvlar]] ortidan ayrim qirgʻiz siyosatchilar muntazam ravishda testni oʻzbek tilida oʻtkazishni toʻxtatishga chaqira boshladi<ref>{{cite web|last=Elmurod|title=Qirgʻiz deputati oʻzbekcha imtihonga qarshi|url=http://www.ozodlik.org/content/article/24553009.html|work=Ozodlik radiosi|accessdate=29.10.2012|date=19.04.2012}}</ref>. 2013-yil oʻzbekcha umumrespublika testi yoʻq qilingani haqida xabar qilindi<ref>{{cite web|last=Indina|first=Mariya|title=Qirgʻizistonda oʻzbekcha umumrespublika testi bekor qilindi|url=http://www.news-asia.ru/view/uz/4224|accessdate=01.04.2014|work=[[News-Asia]]|date=01.02.2013|language=ruscha}}</ref>. Ammo keyinroq bu qaror bekor qilindi va oʻzbek bitiruvchilarida oʻsha yili ham testni oʻz ona tillarida topshirish imkoni boʻldi.

2014-yil umumrespublika testi boshlanishiga juda oz muddat qolgan boʻlishgaboʻlishiga qaramasdan, oʻzbek tili test tillari safidan olib tashlangani qatʼiyan eʼlon qilindi<ref>{{cite web|title=Qirgʻiziston: Oʻzbekcha umumrespublika testi pirovardida bekor qilindi|url=http://www.fergananews.com/news/21263|accessdate=15.04.2014|work=Fergana News|date=30.09.2013|language=ruscha}}</ref><ref>{{cite web|last=Miroshnik|first=Marina|title=Umumrespublika testidan oʻzbek tili olib tashlandi|url=http://www.vb.kg/doc/264923_yzbekskiy_iskluchili_iz_iazykov_obsherespyblikanskogo_testirovaniia.html|accessdate=15.04.2014|work=[[Vecherniy Bishkek]]|date=11.03.2014|language=ruscha}}</ref><ref>{{cite web|title=Inna Valkova: 2014-yildan boshlab umumrespublika testi oʻzbek tilida berilmaydi|url=http://kabar.kg/rus/society/full/72855|accessdate=15.04.2014|work=[[Qabar]]|date=06.03.2014|language=ruscha}}</ref><ref>{{cite web|last=Elmurod|title=Qirgʻizistonda oʻzbekcha testlar yana bekor qilindi|url=http://www.ozodlik.org/content/article/25357851.html|work=Ozodlik radiosi|accessdate=22.04.2014|date=22.04.2014}}</ref>. Ammo testning asosiy qismi boʻlib oʻtganidan keyin, bu sinovlarda qatnashish uchun qayddan oʻtmagan va testda qatnashmagan oʻquvchilarga 2014-yilning iyun oyida boʻlib oʻtadigan kechki sinovlarda testni oʻzbek tilida topshirish imkoni berilishi haqida xabar berildi<ref>{{cite web|title=Qirgʻizistonda bitiruvchilarga oʻzbek tilida test topshirish imkoni berildi, ammo...|url=http://www.ozodlik.org/content/article/25403235.html|work=Ozodlik radiosi|accessdate=07.06.2014|date=29.05.2014}}</ref>. Kechki test sinovida ishtirok etish uchun bitiruvchilar faqat [[Bishkek]] va [[Oʻsh]] shaharlarida qayddan oʻtishlari mumkinligi aytildi. Hozirda testni faqat rus va qirgʻiz tillarida topshirish mumkin.

[[File:Shokirjon To‘ychiyev.JPG|thumb|right|225px|Gimnaziyaning 20002000—2010-yildan 2010-yilgachayillardagi direktori Shokirjon Toʻychiyev]]