Oʻzbek alifbosi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k 46.188.123.176 tahrirlari Amateur55 versiyasiga qaytarildi
Teg: Eski holiga qaytarish
Qator 1:
==Arab yozuvi==
{{main|Eski oʻzbek yozuvi}}
ÕzbekistondaOʻzbekistonda 1929 yilgacha arab yozuvidan foydalanilgan. 1920-yillarning õrtalaridanoʻrtalaridan ÕzbekistondaOʻzbekistonda arab yozuviga keng hujum boshlandi. Arab yozuvi qoloqligimizning, savodsizligimizning, dindorligimizning sababchisi deb eʼlon qilindi. 1929—1930 õquvoʻquv yilidan ÕzbekistonOʻzbekiston lotin yozuviga õtdioʻtdi va biz õzbekoʻzbek xalqining asrlar davomida yaratilib kelingan hamda chop etilgan ilmiy, badiiy va falsafiy adabiyotdan uzilib qoldik.
 
Arab alifbosi: آ ا أ ء ب پ ت ث ج چ ح خ د ذ ر ز ژ س ش ص ض ط ظ ع غ ف ق ک گ ل م ن و ٶ ۇ ۉ ە ة ى ي ې ٸ
 
== Yanalif ==
{{Main|Yanalif}}
[[1929]]-yildan boshlab arab yozuvidan yangi lotin vozuviga (yanalif) õtilgano‘tilgan. U [[1940]]-yilgacha ishlatilgan.
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | A a
Qator 28:
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | N n
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | O o
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ө ө
Qator 51:
==Kiril yozuvi==
{{main|Oʻzbek kirill alifbosi}}
1940 yilda ÕzbekistondaOʻzbekistonda kirill yozuviga õtildioʻtildi. Buning natijasida 1929—401929-40 yillar oraliģidaoraligʻida chop etilgan ilmiy, badiiy, pedagogik, õquvoʻquv adabiyotlardan uzilib qoldik.
 
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
Qator 95:
|}
 
1940 yildan 1991 yilgacha õrtaoʻrta hisob bilan õzbekoʻzbek tilida 50 ming nomda 50 million nusxada kitoblar chop etilganini (bunga shu yillari nashr etilgan jurnal, gazetalar kirmaydi) hisobga olsak, biz yana lotin yozuviga õtishdaoʻtishda qanchadan-qancha adabiyotdan yiroqlashishimiz mumkinligi ayon bõladiboʻladi.
 
== Lotin yozuvi ==
{{main|Oʻzbek lotin alifbosi}}
===Lotin yozuviga kõchishkoʻchish===
 
Lekin dunyoning eng rivojlangan mamlakatlari (ularni sanab õtirishningoʻtirishning hojati yõqyoʻq) lotin yozuvidan foydalanadilar. Shuning uchun ham hozirgi eng zamonaviy texnika, tabiiy fanlar yoki ijtimoiy tadqiqotlar haqidagi adabiyotlar shu yozuv asosida yoritiladi. BMT, UNESCO va boshqa xalqaro tashkilotlarning xabar qilishlaricha, yangi texnika, texnologiya va fanga tegishli adabiyotlarning 80 foizi lotin yozuvida chop etilar ekan.
 
{| style="font-family:Arial Unicode MS; font-size:1.4em; border-color:#000000; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; background-color:#F8F8EF"
Qator 131:
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Z z
|-
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Oʻ oʻ (Õ õ)
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Gʻ gʻ (Ģ ģ)
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Sh sh
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | Ch ch
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ng
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | ʼ
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" | '
| style="width:3em; text-align:center; padding: 3px;" |
|-
|}
 
Demak, ÕzbekistonniOʻzbekistonni dunyoning rivojlangan mamlakatlari qatoriga qõshilishiqoʻshilishi uchun lotin yozuviga õtishoʻtish maqsadga muvofiqdir. ÕzbekistondaOʻzbekistonda bu jarayon bosqichma-bosqich amalga oshirilmoqda va 2005 yilda tugallanishi kõzdakoʻzda tutilgan.
 
=== Alifbolardagi mosliklar ===
Qator 211:
|
- tutuq belgisi (ajratish belgisi)
|-
|И и
Qator 241:
|
|Ў ў
|Oʻ oʻ (Õ õ)
|-
|Н н
Qator 253:
|
|Ғ ғ
|Gʻ gʻ (Ģ ģ)
|-
|П п
Qator 271:
=== Qoidalar ===
====Ts (Ц) harfi====
: ''SõzSoʻz boshida'' yoki ''sõzsoʻz õrtasidaoʻrtasida undosh tovushdan keyin'' '''S''' yoziladi.
: Lekin ''sõzsoʻz õrtasidaoʻrtasida unli tovushdan keyin'' '''Ts''' yoziladi.
 
<center><div align="left" style="width:60%;padding:0 0 0 0;cellspacing:0">
Qator 279:
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Kiril'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha tõģritoʻgʻri'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha notõģrinotoʻgʻri'''
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|-
Qator 310:
 
====Ye (Е) harfi====
: ''SõzSoʻz boshida'' yoki ''sõzsoʻz urtasida unli tovushdan keyin'' '''Ye''' yoziladi.
: Lekin ''sõzsoʻz õrtasidaoʻrtasida undosh tovushdan keyin'' '''E''' yoziladi.
 
<center><div align="left" style="width:60%;padding:0 0 0 0;cellspacing:0">
Qator 318:
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Kiril'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha tõģritoʻgʻri'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha notõģrinotoʻgʻri'''
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|-
Qator 357:
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Kiril'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha tõģritoʻgʻri'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha notõģrinotoʻgʻri'''
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|-
Qator 377:
=== Istisnolar ===
==== Ya (Я) harfi ====
: Сент'''я'''бр sõzisoʻzi lotincha sent'''a'''br yoziladi.
: Окт'''я'''бр sõzisoʻzi lotincha okt'''a'''br yoziladi.
 
==== Bosh harflar ====
Qator 386:
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Kiril'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha tõģritoʻgʻri'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha notõģrinotoʻgʻri'''
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|-
Qator 416:
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Kiril'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha tõģritoʻgʻri'''
|width="30%" style="border-bottom:1px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|'''Lotincha notõģrinotoʻgʻri'''
|width="5%" style="border-bottom:0px solid #8898BF;padding:0 0 0 0;cellspacing:0"|
|-