Gilgamesh: Versiyalar orasidagi farq

''Gilgamish haqida epos'' yoki ''Hamma ko`rganlari haqida poema''. Dunyodagi qadimgi saqlangan adabiy asarlardan biri, eng yirik asar sifatida yozilgan. Qadimgi Sharqning eng buyuk asari xisoblanadi. Epos Akkad tilida yaratilgan, Shumer gaplariga asoslangan holda birinchi mingyillikning yarmida, eramizdan avvalgi XVIII-XVII asrlarda yaratilgan. Uning bir qancha to`liq variantlari Nineviyada, Ossur shohi Ashshurbanipalning mixxat kutubxonsidan, XIX asrda olib borilgan qazishma ishlarida qo`lga kiritilgan. U olti ustunli, 12 jadvalli mayda mixxat yozuvi bilan yozilgan. 3000 ga yaqin she`r kirgizilgan va eramizdan avvalgi VII asrda yozilgan epos namunasi Qadimgi Xett davlati hududidan topilgan.

Yana XX asrda eposning yana yangi, o`zgacha namunalari topilgan, shu jumladan xurrit va xett tillarida eposning boshqa qahramonlari Gilgamish va Enkidu hisoblanadi. Shumer tilida alohida qo`shiqlar, ulardan bir qanchasi III mingyillikning birinchi yarmidan to eramizgacha yaratilgan . Qahramonlarning yagona dushmani bu – Xumbaba ( Xuvava ) dir, muhofaza qilingan muqaddas kedrlar. Ularning jasoratlarini xudolar kuzatadilar. Gilgamish haqidagi shumer manbalarining ba`zilari shumer ismlari, shumer qo`shiqlarida saqlanib qolgan. Lekin Gilgamish haqidagi to`liq ma`lumotlar akkadcha bo`lib qolmoqda. Shumer tili orqali yetib kelgan Gilgamish bilan bog`liq ism va qo`shiqlarda esa uning shumer bilan aloqadorlik o`rinlari mohiyatan o`z o`rnini yo`qotgan.

''Gilgamish haqidagi doston'' o`zining badiiy fazilatlari jihatidan ham, unda ifodalangan fikrlarning o`ziga xos xususiyatga egaligi jihatidan ham Mesopotamiya adabiyotida alohida o`rin tutadi. Asarda '' xudolar nasabidan bo`lgan '' Gilgamishning ham o`limdan qochib qutula olmasligi, faqatgina uning qilgan ezgu ishlarigina uni umrboqiy qila olishligi asarning yanada yuksalishini, shuhratini ta`minlagan o`rinlidir. Shu sababli ham ''Gilgamish'' dostoni hozirgi kun o`quvchisi uchun ham qiziqarli adabiyot sifatida o`z o`rnini yo`qotmayotir.