'''Buvayhiylar''' — Gʻarbiy[[Gʻarb]]iy [[Eron]] va Iroqda[[Iroq]]da hukmronlik qilgan [[sulola]] (932—1055[[932]]—[[1055]]). Asoschilari — akauka Ahmad, Hasan va Ali. Ularning otasi[[ota]]si Buvayh (sulola [[nomi]] shuning ismidan[[ism]]idan olingan) Eron podshohi[[podshoh]]i [[Bahromgoʻr|Bahrom Goʻr]] naslidan[[nasl]]idan boʻlib, Daylam ([[Gilon]] viloyatining[[viloyat]]ining togʻli[[togʻ]]li qismi)dagi jangari qavmlar sardori[[sardor]]i edi. Shu boisdan mazkur sulola [[vakillik|vakillari]] "daylamiylar" deb ham atalgan. Buvayh [[930]] yil somoniylardan[[somoniylar]]dan ajrab chiqib, ziyoriylarta[[ziyoriylar]]ta qoʻshilgan. Ziyoriylar hukmdori Mardovij (928—935[[928]]—[[935]]) Buvayhning oʻgʻillaridan Alini [[Karaj]] shahriga[[shahar|shahri]]ga [[voliy]], Ahmad va Hasanni esa yirik harbiy qismlarga boshliq qilib tayinlagan. Soʻng , B. 932—945[[932]]—[[945]] yillarda Arrajon, Nubinjon, [[Isfahon]], [[Hamadon]], [[Ray]], [[Kermon|Kirmon]], [[Ahvoz]], [[Sheroz]] shaharlarini bosib olganlar. Shunda [[Bagʻdod]] xalifasi[[xalifa]]si AlMustakfiy Billoh (Abdulloh) (944—[[944]]— [[946]]) akauka B.ni oʻzlari istilo qilgan viloyatlarga [[noib]] etib tayinlashga majbur boʻlib, Aliga "Imoduddavla" ("Davlat tayanchi"), Hasanga "Ruknuddavla" ("[[Davlat]] ustuni[[ustun]]i") va Ahmadga "Muizzuddavla" ("Davlat qudrati") degan [[faxriy unvon]] bergan. Keyin, B. 945 yil Bagʻdodni ham bosib olib, [[abbosiylar]] xalifaligining[[xalifalik|xalifaligi]]ning [[siyosat|siyosiy]] mavjudligiga chek qoʻyganlarda, amalda[[amal]]da davlatni oʻzlari boshqara boshlaganlar. [[X asr|10-asrningasr]]ning 2-yarmida B. qad. Eron hukmdorlarining "[[shahanshoh]]" degan unvonini[[unvon]]ini qabul qilganlar. B.ning eng mashhur vakili — Adududdavla (949—983[[949]]—[[983]]) mamlakatdagi[[mamlakat]]dagi barcha uluslarni[[ulus]]larni birlashtirishga muvaffaq boʻlgan. Uning davrida [[sugʻorish]] tarmoklari kengaytirilgan, Sheroz, Bagʻdod va boshqa shaharlarda katta [[qurilish]] ishlari olib borilgan, [[iqto]] yerlari [[koʻpaytirish|koʻpaytirilgan]], ilmfan[[ilm]][[fan]] va [[sanʼat]] birmuncha [[taraqqiyot|taraqqiy]] etgan. Adududdavla vafotidan[[vafot]]idan soʻng mamlakatda boshlangan [[taxt]] uchun kurash oqibatida B. zaiflashib qolib, mamlakat yerlarining sharqiy[[sharq]]iy qismi [[Mahmud Gʻaznaviy]] tomonidan ishgʻol etilgan (1029). Saljuqiylarnint[[Saljuqiylar davlati|Saljuqiylar]]nint 1055 yil qilgan bosqini esa B. sulolasi hukmronligini butunlay tugatgan.
