|
| ilovalar =
}}{{Maʼnolari|Vena (maʼnolari)}}
'''Vena''' — [[Avstriya]] poytaxti. Dunay daryosi boʻyida. Alp togʻlarining shim.-sharqiy tarmogʻi — Vena Oʻrmoni (Vinervald) togʻi etagida joylashgan. Aholisi 1,6 mln. dan ziyod kishi (1990y.lar1990 yillar oxirlari). V.da yanv.Venada ningyanvarning oʻrtacha t-rasitemperaturasi — 1,5°, baʼzan — 12° dan —18° gacha sovuqlar ham boʻlib turadi. Iyulning oʻrtacha t-rasitemperaturasi 20°.
1 -a.daasrda V.Vena oʻrnida Rim legionlarining lageri (Vindobon) boʻlgan. Manbalarda V.Vena nomi dastlab 881, soʻngra 1030 y.danyildan tilga olinadi. 12-a.asr oʻrtalaridan Avstriya gersoglarining qarorgohi. 16-a.danasrdan koʻp millatli Avstriya-Gabsburglar davlatining poytaxti. V.Vena 18—19-a.lardanasrlardan Yevropa madaniyati (ayniqsa musiqa madaniyati)ning yirik markazlaridan biri. 1805—06 va 1809 y.lardayillarda V.ga Napoleon 1 qoʻshinlari bostirib kirgan. 1814—15 y.lardayillarda Vena kongressi chaqirilgan. 1848—49 y.lardayillarda V.Vena revolyutsion kurash markazi. 1867—1918 y.lardayillarda V.Vena Avstriya-Vengriya poytaxti. 1938 y.yil martda nemis qoʻshinlari Avstriya-ni, shu jumladan V.niVenani ham egalladi. 1945 y.yil 13 apr.daaprelda fashistlardan ozod qilindi, oʻsha yili iyulda V.daVenada Avstriyaning okkupatsiya zonalari va V.niVenani idora qilish haqidagi bitimlar imzolandi. 1955 y.yil mayda V.daVenada mustaqil va demokratik Avstriyani tiklash haqidagi davlat shartnomasi imzolandi, okt. da Avstriya parlamenti Avstriyaning doimiy betarafligi haqida qonun qabul qildi. V.Vena Avstriyadagi eng yirik, Yevropadagi muhim transport yoʻllari tuguni. Shvexat xalqaro aeroporti bor. V.Vena mamlakatning siyosiy, iqtisodiy va madaniy markazi, yirik daryo porti. Mamlakatdagi sanoat i.ishlab ch.ningchiqarishning qariyb yarmi V.gaVenaga toʻgʻri keladi. Mashinasozlik, (elektrotexnika, transport mashinalari), kimyo, tikuvchilik, poyabzal, poligrafiya, oziq-ovqat sanoati rivojlangan. Eksport uchun kiyimbosh, poyabzal, musiqa asboblari va b. ishlab chiqariladi.
V.ningVenaning markaziy qismida Stefan sobori (12—15-a.larasrlar), Barokko usulida qurilgan Karl Borromey cherkovi (171637), Shyonbrunn (taxminan 1695-1700), Shvarsenberg (1697-1715), Shyonborn (1706-11), Belveder (1714— 24) kabi saroy va binolar saqlangan. 19-a.daasrda va 20-a.ningasrning boshlarida qurilgan binolar (muzey, 1870—91; teatr, 1870—88; Sesession koʻrgazmalar binosi, 1899) modern uslubiga xosdir. V.daVenada FA, Vena universiteti, bir qancha oliy maktablar, Musiqa sanʼat akademiyasi, Burg teatri, opera teatri, L. Betxoven, Y. Gaydn, V. A. Motsart, F. Shubert, I. Shtraus uy-muzeylari va b. bor. 15 dan ortiq muzey, koʻrgazma zallar va saroylarda badiiy sanʼatning nodir kolleksiyalari saqlanadi. Eng yirik kutubxonalari: Milliy kutubxona, un-tuniversitet kutubxonasi. Metropoliten bor. V.Vena — YUNI-DO, MAGATE va b.boshqa xalqaro tashkilotlarning qarorgohi.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
|
