'''Persepol''', Persipolis, Taxti Jamshid — [[Sheroz]] [[shahar|shahri]] ([[Eron]])dan 50 km shim.-sharqda joylashgan qad. shahar. [[Mil. av. VI asr|Miloddan avvalgi 6-asr]] oxirida barpo etilgan [[Axomaniylar davlatiningdavlati]]ning [[poytaxt]] shaharlaridan biri. [[Mil. av. 330|Miloddan avvalgi 330 yil]] [[Aleksandr]] (Iskandar) tomo-nidan bosib olinib, yondirilgan va shahar tashlandiq holga kelgan. P.da asosiy [[arxeologik qazish|qazishma]] ishlari [[XX asr|20-asrningasr]]ning 30-yillaridan olib borilgan. [[Togʻ]] etagida bunyod etilgan mahobatli [[meʼmorlik|meʼmoriy]]-[[haykaltaroshlik]] majmui (miloddan avvalgi taxminan 520—450[[mil. av. 520|520]]—[[mil. av. 450|450]] yillar) atrofi ham gʻishtdan[[gʻisht]]dan [[qurilish|qurilgan]] 2 qatorli [[devor]] bilan oʻralgan; tantanalar oʻtkazilgan [[zal]] — apadana, [[Doro]] va Kserksning[[Kserks I|Kserks]]ning tosh relyeflar[[relyef (haykaltaroshlik)|relyef]]lar bi-tilgan saroylari[[saroy (qasr)|saroy]]lari, haramxona[[haram]]xona binosi[[bino]]si, [[Jahon]] darvozasi[[darvoza]]si, [[Shoh]] zali ("Yuz us-tunli") harobalari aniklangan. [[Axomaniylar|Axomaniy]] podshoxlarining[[podsho]]xlarining bitiklari[[bitik]]lari va [[elam tilidatili]]da yozilgan minglab [[sopol]] parchalari topilgan. P.ning [[gʻarb]] tomo-nida katta otashgohning[[otashgoh]]ning qoldiklari[[qoldiq|qoldik]]lari saqlangan. P. saroyi qabulgohidan [[Arabiston|Ara-biston]], [[Turon]], [[Hindiston]], Habashistondan[[Habashiston]]dan kelgan elchilar[[elchi]]lar, sarbozlar[[sarboz]]lar, [[savdogarlar]], xunarmandlarning[[hunarmand|xunarmand]]larning yuzlab su-ratlari toshga oʻyib tasvirlangan, yozuvlarda[[yozuv]]larda ifodalangan.
Hamidjon Homidov.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
