Tallin: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
[[]]
kTahrir izohi yoʻq
Qator 1:
'''Tallin''' (sobiq Revel) — shahar, [[Estoniya]] poytaxti. Yirik industriya, ilmiy va madaniy markaz, transport yoʻllari tuguni, dengiz porti. Aeroport bor. Fin qoʻltigʻining jan. sohilida, Tallin buxtasi yonida joylashgan. Shaharning shim.sharqiy (Pirita) qismidan Pirita daryosi oqib oʻtadi. Iqlimi dengiz ikdimi. Fev.ning oʻrtacha trasitemperaturasi —5,8°, iyulniki 16,4°. Yillik yogin 600&nbsp;mm gacha. Maydoni 145,9&nbsp;km². Aholisi 404 ming kishi (2000). Shahar 4 maʼmuriy tumanga boʻlingan. Arxeologik maʼlumotlarga koʻra, shahar 10-a.daasrda vujudga kelgan. Dastlab, Idrisiynint 1154 y.yil tuzilgan dunyo xaritasida Kolivan (xalq eposi qaqramoni — Kaleva) nomi bilan tilga olingan. 1219 y.yil daniyaliklar hozirgi T.Tallin oʻrnidagi estonlarga qarashli koʻhna shaharni bosib olib, unga Reval (Revel) deb nom berdilar. Biroq estonlar shaharning yangi nomini qabul qilmay, uni Tallin (Taani linna — Daniya shahri) deb atay boshladilar. T.Tallin savdohunarmandchilik markazi va dengiz porti sifatida tez rivojlandi. 1285 y.yil Ganza ittifoqiga kirdi, 13—14-a.lardaasrlarda Boltik, boʻyidagi eng yirik shaharlardan biriga aylandi. T.niTallinni 1710 yilda Rossiya bosib olgan. 19-a.asr oxiri — 20 a .-asr boshlarida T.Tallin yirik sanoat markazita aylangan. 1940 y.yil 6 avgavgustda .da T.Tallin Estoniya SSR tarkibiga kiritildi. Urush davri (1941— 45)da T.Tallin katta talafot koʻrdi. Urushdan keyin shahar butunlay qayta tiklandi. Sanoatining yetakchi tarmokdari: mashinasozlik (kemasozlik) va metallsozlik. Ayniqsa, elektronika, elektrotexnika, priborsozlik sanoatlari tez rivojlanmokda. Yirik korxonalari: "Volta" elektr motorlari zdi, elektronika, radiotexnika, kabel, nazoratoʻlchov priborlari zdlari. Mashinasozlik, ekskavator, kema taʼmirlash, kimyofarmatsevtika zdlarizavodlari, kimyo, fanermebel, uysozlik, sellyulozaqogʻoz ktlari, konditer, mebel fkalarifabrikalari bor. Toʻqimachilik, trikotaj, tikuvchilik, koʻnpoyabzal korxonalari, elevator ishlab turibdi. Baliq, sut, goʻsht, mahsulotlari, konservalar, turli qurilish materiallari ishlab chikariladi. T.daTallinda Estoniyada ishlab chiqariladigan yalpi sanoat mahsulotining qariyb 2/5 qismi tayyorlanadi.<ref name=":0" />
 
Shahar tuzilishida markaziy oʻrin egallagan oʻrta asr qurilishi (Eski shahar) saqlangan. Eski shaharning oʻzi 2 qism: Toompea tepaligidagi qismi (13—14-a.lardaasrlarda qurilgan qasr bilan) va undan jan.sharqdagi Quyi shahardan iborat. Dom sobori (13—15-a.larasrlar) va boshqa bor. Quyi shaharda 13—16-a.larasrlar devor qoldiqlari, 17-a.asr yer osti qalʼalarining qismlari, oʻrta asrga xos tor koʻchalar va koʻplab meʼmorchilik xamda sanʼat yodgorliklari saqlanib qolgan.<ref name=":0" />
 
T.daTallinda 4 oliy oʻquv yurti (politexnika, ped., badiiy musiqa va teatr sanʼati), bir qancha oʻrta maxsus oʻquv yurti, Estoniya FA va uning intlari, botanika bogʻi joylashgan. 13 muzey (tarix, badiiy, tabiiy fanlar, shahar, teatr va musiqa va boshqalar), 5 teatr, konservatoriya, filarmoniya, "Tallinfilm" kinostudiyasi, telemarkaz bor. Shahar xalqaro turizm markazi. Mehmonxona, turistik baza, kempinglar faoliyat koʻrsatadi. T.ningTallinning Pirita, Kadriorg bogʻi, Eski shahar qismlari mehmonlar va sayoxlarning sevimli dam olish joylaridir.<ref name=":0">"{{PAGENAME}}" ''[[OʻzME]]''. [http://n.ziyouz.com/books/uzbekiston_milliy_ensiklopediyasi/O'zbekiston%20Milliy%20Ensiklopediyasi%20-%20T%20harfi.pdf T-harfi] Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
== Manbalar ==
{{OʻzMEmanbalar}} <!-- Bot tomonidan yaratildi -->
{{Yevropa poytaxtlari}}