10-Iyun 2018, 08:11 dagi koʻrinishi tahrirlash Umarxon III (munozara \| hissa) Xulosa chiqaruvchilar, Patrullovchilar, Eski holiga qaytaruvchilar 33 103 edits Tahrir izohi yoʻq ← Avvalgi tahrir		1-Avgust 2018, 15:59 dagi koʻrinishi tahrirlash bekor qilish EdgarsBot (munozara \| hissa) Botlar 6 807 edits Fixing abbreviations (v0.3) Keyingi tahrir →
Qator 8: T.da 45 ga yaqin xalq va etnik guruh bor; mamlakat jan. va markaziy qismida kva tillarida soʻzlashuvchi xalk^ar (eve, yoruba, mina va boshqalar), qirlarda va ayniqsa Gana bilan chegaraga yaqin joylarda togo, shim.da chokossi xalklari, T. shim. va markaziy qismida gur tillarida soʻzlashuvchi xalklar (kabre, gurma, tem, somba, kotokoli, basari va boshqalar), shuningdek fransuz va livanliklar ham yashaydi. Rasmiy til — fransuz tili. Aholining yarmidan koʻprogʻi mahalliy anʼanaviy dinlarga, qrlganlari xristianlik va islomga eʼtiqod qiladi. Shahar aholisi 30,8%. Yirik shaharlari: Lome, Sokode, Vogan, Kpalime, Atakpame. ==Tarixi== Arxeologiya topilmalari T. hududida odam qadimdan yashaganligi va moddiy madaniyat darajasi yuqori boʻlganligidan darak beradi. 15-a.asr oʻrtalarida portugaliyaliklar bu yerga kelib, kora tanli qullarni Amerikaga sotish uchun olib keta boshlaganlar. 17— 18-~~a.larda~~asrlarda qul savdosi avj olishi natijasida T.ning jan.da aholi kamayib, bu hol mamlakat tarixiy taraqqiyotiga salbiy taʼsir koʻrsatdi. 19-~~a.ning~~asrning 2yarmiga kelib, yirik davlat uyushmalari (jan.da Eve uyushmasi, shim.da kotokoli va chokossi musulmon qabilalari uyushmasi) paydo boʻldi. 19-a.asr oxirida T. hududini mustamlakachilar bosib ola boshladi. 1884 y. Germaniya komissari Naxtigal Togo koʻli yonidagi Eve uyushmasining hukmdori Mpla 111 bilan protektorat haqida bitim imzoladi. Natijada T. hududining katta qismida Germaniya hukmron boʻlib oldi. 1891—1901 yillarda mamlakat jan.da mustamlakachilarga karshi qoʻzgʻolonlar boʻldi. ~~1jahon~~Birinchi jahon urushida Germaniya magʻlubiyatga uchrashi natijasida Buyuk Britaniya T.ning gʻarbiy qismini, Fransiya sharqiy qismini idora qilishga mandat oldi. 1946 y. Sharqiy va Gʻarbiy T. BMTning Buyuk Britaniya va Fransiya boshqaruvidagi vasiylik hududi deb eʼlon qilindi. ~~2jahon~~Ikkinchi jahon urushidan keyin fransuz T.sida milliy mustaqillik harakati kuchaydya, unga T. Birlik qoʻmitasi boshchilik qildi. 1956 y. fransuz T.si Fransiya Hamjamiyati tarkibida oʻzini oʻzi boshqaruvchi respublika deb eʼlon qilindi. Britaniya T.si 1956 y. referendum natijasida inglizlarning Oltin Qirgʻoq (1957 yildan mustakil Gana davlati)ga qoʻshildi. 1960 y. 27 aprelda T. mustaqil respublika deb eʼlon qilindi. T. — 1960 yildan BMT aʼzosi. OʻzR suverenitetini 1993 y. 10 noyabrda tan olgan. Milliy bayrami — 27 aprel — Mustaqillik kuni (1960). ==Siyosiy partiyalari, kasaba uyushmalari== T. xalqi birlashmasi partiyasi, 1969 y. tuzilgan; Yangilanish uchun harakat qoʻmitasi partiyasi, 1991 y. tashkil etilgan; Adolat va demokratiya yoʻlidagi ittifoq partiyasi, 1991 y. asos solingan; Demokratiya va taraqqiyotni qoʻllab quvvatlash birlashmasi partiyasi; Yangi kuchlarni muvofiklashtirish partiyasi, 1993 y. tuzilgan. T. mehnatkashlari milliy konfederatsiyasi, 1973 y. asos solingan. Qator 22: T. qishloqlari koʻpincha qir yon bagʻirlariga joylashgan boʻlib, muayyan rejasiz qurilgan. Oʻrmonlar orasida doyra shaklida loydan qurilgan konussimon poxol tomli uylar uchraydi. Togli va jan. viloyatlarda uylar yogʻochdan toʻrt burchakli, tomi yassi yoki ikki tomonga nishab qilib, laguna sohillarida esa qoziq oyoklar ustiga quriladi. Shim,da atrofi devor bilan oʻralgan, bir necha 2—3 qavatli uylardan iborat qoʻrgʻonlar quriladi, Lome, Anexo, Kpalime, Sokode, SansanneMongo sh.larida maʼmuriy markazlar va yangi turar joy mavzelarida yevropacha binolar zamonaviy material hamda konstruksiyalardan qurilgan. T. jan.da yashovchi xalklar yogoch oʻymakorligi sohasida goʻzal sanʼat asarlari yaratganlar. Ajdodlarning siymolari, "ibeji" deb atalgan juft haykalchalar shaklining mayinligi va nozikligi bilan ajralib turadi. Temir, yogoch, loydan yasalgan haykallar (urush xudosi Guning tasviri) va muqaddas hayvonlarning tasvirlari mashxur. 1960-yillardan milliy rassomlik maktabi vujudga kela boshladi. Yevropada va mahalliy rassomlik maktablarida taʼlim olgan rassom va haykaltaroshlar (P. Ayi, F. Sambiani, D. Gbenon, E. Dablya, R. Dalakena, L. F. Togbunu, D. Xunse va boshqalar) oʻz asarlarida xalklar turmushi va hayotiy muammolarni aks ettiradilar. Badiiy hunarmandlikda yogoch, metall va fil suyagi oʻymakorligi, badiiy kashtachilik, savat toʻqish keng tarqalgan. ==Teatr sanʼati== T. xalqlarining madaniy merosi, chunonchi anʼanaviy urfodat va marosimlar, xalq bayramlari asosida shakllangan. Griotlar — sayyor baxshilar, xonanda va sozandalar ijodi xalq teatrini vujudga keltirish va rivojlantirishda boy manba boʻlib xizmat qildi. Ularning koʻngilochar hajviy tomoshalarida xasislik, yolgʻonchilik, riyokorlik mazax qilinardi. 20-~~a.ning~~asrning 40-yillarida zamonaviy teatr rivojlandi. Maktablarda havaskorlik toʻgaraklari tashkil etildi. 60-yillarda havaskor teatr jamoalari paydo boʻldi. 1963 y. dramaturglar M. Aytnard va D. Ananu rahbarligida T. yoshlarining teatr va folklor guruhi faoliyat boshladi. Lomedagi "Agokoli" yarim professional truppasi 70—80y.larda ayniqsa mashhur boʻldi. 1974 y. davlat koʻmagi bilan teatr, balet va musiqa seksiyalaridan iborat professional T. milliy truppasi tuzildi. 1970 yildan drama sanʼati va xalq qoʻshiqlari koʻrikfestivallari oʻtkaziladi. {{OʻzME}}

Togo: Versiyalar orasidagi farq