Xorazmiy tili: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: X.t. → {{subst:FULLPAGENAME}} (6), Hoz. → Hozirgi, va b. → va boshqa (2) using AWB
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3)
Qator 27:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Xorazmiy tili''' — eroniy tillarning sharqiy guruhiga mansub ulik til. Amudaryo etaklarida, tarixan Xorazm deb nomlangan hududda tarqalgan; mil. av. 2— 1-a.lardanasrlardan mil. 8-a.asr oʻrtalarigacha qad. Xorazm davlatining rasmiy tili boʻlgan. Mil. av. 3—2-a.largaasrlarga tegishli yodgorliklardan maʼlum; asosiy manbalari (arabcha qoʻlyozmalardagi xorazmiycha soʻz va iboralar) 12— 14-a.largaasrlarga mansub.
 
Xorazmiy tilining unlilar tizimida a, i, u, ye, e tovushlarining choʻziq, qisqa va burunlashgan turlari farqlanadi. Undoshlar tizimida 27 ta fonema boʻlgan. Oʻziga xos morfologiksintaktik xususiyatlarga ega. Mas, ot turkumiga 3 kelishik, 2 jins va 2 son shakli, anikdik artikli xos boʻlgan. Ushbu va boshqa holatlar Xorazmiy tilida qad. eron tiliga xos xususiyatlar saqlanganligidan darak beradi. Hozirgi Xorazm shevalarini oʻrgangan olimlar Xorazmiy tiliga oid baʼzi soʻzlar ana shu shevalar leksikasida, toponimikasida mavjudligini qayd etadilar. Mas, "patik" — ship, "kunda" — omoch, "yop" — ariq kabi suzlarni, Yndavak, Pishkanak, Arvak toponimlarini Xorazmiy tili ga oid deb taxmin qiladilar.
 
Xorazmiy tili 9-a.gachaasrgacha oromiy alifbosi asosidagi yozuvdan foydalangan; 10-a.danasrdan esa 5 ta harf bilan toʻldirilgan arab alifbosi qoʻllangan. Zamaxshariynit "Muqaddimat uladab" asari qoʻlyozmasining Xorazm varianti (1200) ana shu yozuvda bitilgan. Xorazmiy tili 15—16-a.lardaasrlarda batamom ulik tilga aylangan.
 
Ad. Freyman A. A., Xorezmiyskiy yazik, ch. 1, M. — L., 1951; Livshits V. A., Xorezmiyskiye dokumenti, v kn.: Toprakkala. Dvorets, M., 1984.