Gunnlar: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3) |
|||
Qator 1:
{{merge|Hunlar}}
'''Gunnlar''', hunnlar (lot. Hunni) — mil. 2 — 4-
4-
G. 447 y. Attila yoʻlboshchiligida Sharqiy Rim imperiyasiga yurish qilib, Konstantinopol ostonalarigacha yetib borganlar. Vizantiya elchisi Prisk Attila bilan sulh bitimi tuzish haqida kelishib olgan, unga koʻra ilgaridan Vizantiya toʻlab kelayotgan tovon miqdori oshirilgan. 451 y. Attila oʻziga tobe boʻlgan barcha qabilalarni toʻplab Galliyatya bostirib kirgan, yoʻlida duch kelgan Mes, Strasburg , Vorms, Mayns va b. shaharlarni esa vayron qilgan. G. Orleanni qamal qilishgan, 451 y. 15 iyunda Katalaun jangiyaa ular Gʻarbiy Rim imperiyasi va uning ittifoqchilaridan tashkil topgan qoʻshin bilan toʻqnashgan; 452 y. Italiyaga bostirib kirgan G. Akvileya va Milanni talon-toroj etishgan. Rimni qamal qilishganda Rim papasi Lev (Leon) I Attila oldida tiz choʻkib, katta tovon evaziga sulh tuzilishiga erishgan. Shunday qilib Yoyiq (Ural) daryosidan Reyn daryosigacha choʻzilgan ulkan hudud G. saltanati qoʻl ostiga kirgan.
Qator 12:
Yoʻlboshchilar hokimiyati endilikda merosiy boʻlgan. Biroq G. Yevropa sharoitida ham koʻchmanchi hayot tarzini oʻzgartirmaganlar. Ularning ijtimoiy-jamoa tuzumi harbiy demokratiya bosqichida boʻlgan. Tobe etilgan qabilalar G.ga soliq toʻlab, ularning harbiy yurishlarida ishtirok etishardi.
Qadimdan 1. yagona osmon ruhi — i angriga sajda qilib, tangrichilik diniga eʼtiqod qilishgan. Baʼzi tadqiqotchilar (M. Aji) fikriga koʻra, xristian dinining juda koʻp ramzlari (mas, xoch, ibodatxonalar, ibodatlar, ikonalar, cherkov qoʻngʻiroqlari va b.) mil. 4-
G.ning Gʻarbiy Yevropaga qilgan yurishlari Gʻarbiy Rim imperiyasining tanazzulga uchrashiga, eski ijtimoiy tuzum — quldorlik tuzumining oʻrniga yangi ijtimoiy munosabatlarning shakllanishiga turtki boʻlgan.
G. nomi garchi baʼzan oʻrta asr mualliflari tomonidan koʻpgina koʻchmanchi qabilalarni majoziy maʼnoda atash uchun qoʻllangan boʻlsada, G. xalq sifatida barham topgan. G.ning qolgan-qutganlari Volga bulgʻorlari tazyiqi ostida shim.ga siljib chuvash xalqi etnogenezida ishtirok etganlar. G.ning maxsus tarmogʻini aftidan Dogʻiston G.i (avarlar) tashkil etgan. 5-
Yevropa xalqlari adabiyoti, sanʼati (rassomlik, haykaltaroshlik, teatr) da G. b-n, xususan, Attila bilan bogʻliq juda koʻplab asarlar yaratilgan.
|