Yengil atletika: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
kTahrir izohi yoʻq
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3)
Qator 1:
'''Yengil atletika''' — sportning eng ommaviy turlaridan biri; turli masofalarga yugurish, sportcha yurish, sakrash (balandlikka, uzunlikka, uch hatlab, langarchoʻp bilan), uloqtirish (nayza, lappak, bosqon), yadro irgʻitish, koʻpkurash (oʻnkurash, yettikurash) mashqlarini oʻz ichiga oladi. Ye.a.da 50 dan ziyod mashq bor, ulardan 49 tasi Olimpiada oʻyinlari dasturiga kiri-tilgan (2000 y.gi Sidney olimpiadasida erkaklar Ye.a.ning 22, ayollar 20 turida musobaqalashishdi). Bundan tashqari, Ye.a. zamonaviy beshkurash va triatlon sport turlarining bir mashqini tashkil etadi, barcha sport turlarining mashgulot, taʼlim muassasalarining oʻquv, harbiy-tayyorgarlik, salomatlik mashqlari, oʻquvchi-yoshlarning "Alpomish" va "Barchinoy" sport sinovlari dasturidan joy olgan. Gomerning "Iliada", Ibn Sinoning "Tib qonunlari" va b. kitoblarda Ye.a. mashqlariga oid maʼlumotlar uchraydi. Qad. Olimpiada oʻyinlarida (mil. av. 776 y.dan mil. 394 y. gacha) asosan Ye.a. boʻyicha musobaqalar uyushtirilgan. Zamonaviy Ye.a.ning rivojlanishida 19-a.daasrda Angliyada (1837 y.dan) musobaqalar, Afinada (1859 y.dan) umumgrek oʻyinlari oʻtkazilishi va olimpiada tiklanishi (1896 y.dan)ning ahamiyati katta boʻldi. 1912 y.da Xalqaro havaskor Ye. a.chilar federatsiyasi (IAAF) tuzilgan, unga 200 mamlakat aʼzo (2001 y.; Oʻzbekiston Ye.a. federatsiyasi 1993 y.dan aʼzo). IAAF 1977 y.dan jahon kubogi (hoz. kunda Gran-pri musobaqalari), 1983 y.dan jahon birinchiligi musobaqalarini oʻtkazib keladi. Oʻzbekistonda Ye.a.ga qiziqish 1885 y.da Margʻilonda shu turga moslashtirilgan oʻyingoh barpo etilgandan keyin kuchaydi. Toshkentda 1902 y.dan Ye.a. musobaqalari, 1919 y.dan mamlakat birinchiliklari, 1927 y.dan spartakiada oʻtkazila boshlagan. Oʻzbekistonda 135 mingdan ziyod kishi 140 dan ortiq murabbiy qoʻl .ostida Ye.a. bilan shugʻullanadi, murabbiylardan 3 nafari Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sportchi, 10 nafari Oʻzbekistonda xizmat koʻrsatgan sport ustozi unvoniga ega (2001). Oʻzbekistonlik Ye.a.chilar 1952 y.dan Olimpiada oʻyinlarida qatnashadi. Olimpiadalarda Marina Shmonina (4x100 m ga estafetali yugurish, 1992) oltin, Rodion Gataulin (langarchoʻp bilan sakrash, 1988) kumush medalni qoʻlga kiritgan, Ramil Gʻaniyev (oʻnkurash, 1996) 8-oʻrinni egallagan. Oleg Ryaxovskiy (uch xatlab sakrash), Roza Babich (200 m ga toʻsiqlar osha yugurish) va Tatyana Biryulina (nayza uloqtirish) jahon rekordini yangilagan. Ashur Normurodov (uzok, masofaga yugurish) uch marta sobiq Ittifoq chempioni boʻlgan (1967— 69). Osiyo oʻyinlarida 1994 y.da Svetlana Munkova (balandlikka sakrash), Ramil Gʻaniyev (oʻnkurash), Oksana Yarigina (nayza uloqtirish), 1998 y.da Oleg Veretelnikov (oʻnkurash), Sergey Voynov (nayza uloqtirish) oltin medal bilan taqdirlangan Ye.a. AQSH, Buyuk Britaniya, Germaniya, Kuba, Xitoy kabi mamlakatlarda yaxshi rivojlangan. <ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
== Manbalar ==