Oʻrta Osiyo: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Amir.Temur (munozara | hissa) k 46.188.123.176 tahrirlari Xusinboy Bekchanov versiyasiga qaytarildi Teg: Eski holiga qaytarish |
kTahrir izohi yoʻq |
||
Qator 1:
{{Maʼnolari|Osiyo (maʼnolari)}}
[[File:Ўрта Осиёнинг умумий аҳолиси.png|400px|thumb|2012- yilda Oʻrta Osiyoning umumiy aholisi]]
'''Oʻrta Osiyo''' — Yevrosiyo materigining oʻrta qismida, gʻarbda Kaspiy dengizi qirgoqlaridan sharqda Xitoy chegarasigacha, shim.da Gʻarbiy Sibir tekisligidan, jan.da Nishopur, Safedkoʻh va Hindukush togʻlarigacha choʻzilgan yirik tabiiy geografik oʻlka. U materik ichkarisida, Atlantika okeanidan 4 ming km, Shim. Muz okeanidan 2,5 ming km, Tinch okeandan 5,5 ming km va Hind okeanidan 1 ming km ga yaqin masofada joylashgan, suvlari okeanlarga chiqib keta olmaydigan berk havzadan iborat.
[[File:Аҳолининг жой эгаллаши.png|400px|thumb|[[2012-yil]]gi O'rta Osiyo aholisining qiyoslanishi]]
[[File:Инсон савияси ва онг салоҳияти ўсиши бўйича давлатлар аро йиллик ривожланиш изчиллиги (дунё миқёсида).png|400px|thumb|[[2012-yil]]da dunyo olimlarining inson ongi rivojlanishining qiyoslanishi]]
Qator 11:
# Siyosiy-maʼmuriy maʼnoda [[Oʻzbekiston]], [[Qirgʻiziston]], [[Turkmaniston]], [[Tojikiston]] (baʼzida [[Qozogʻiston]] ham qoʻshiladi) davlatlari maydoni.
Oʻlkaning gʻarbiy chegarasi Elburs togʻining 54° 15’ shq.u. qismidan boshlanib, Kaspiy dengizining sharqiy qirgʻogʻi orqali Mangʻishloq qoʻltigʻigacha, undan Ustyurtning shim.gʻarbiy chinki boʻylab, Doʻngʻiztov, Chogʻray platosi, Choʻchqa va Mugʻojar togʻlari sharqiy etagi orqali oʻtib, 58° shq.u. va 48° shahrik.ga borgandan keyin shim. ga buriladi va Jetigʻara shahri gacha, undan keyin Qoʻstanay shahri orqali Ayritovgacha boradi. Soʻngra Qozogʻiston past togʻlarining shim. chegarasi boʻylab sharq va jan. sharq tomon davom etib, Qozogʻiston — XXR chegarasiga tutashadi. Sharqiy chegara esa Savr, Sharqiy Jungʻariya, Jungʻariya, Boroxoro, Iren — Xabirga, Qarat, Holiqtogʻ tizmalari suvayirgʻichlari, Xontangri togʻ tuguni, Qaqshal, Otboshi tizmalari suvayirgʻichlari orqali oʻtib, Fargʻona tizmasiga kelib tutashadi, soʻngra Olay tizmasining sharqiy chekkasi va Sariqoʻl tizmasi suvayirgʻichi boʻylab oʻtib, Hindukush togʻlariga tutashadi. Bu yerda, Muztogʻdan boshlab gʻarbga tomon jan. chegara boshlanadi va Hindukush, Safedkoʻh, Nishopur tizmalari suvayirgʻichlari boʻylab oʻtib, Elburs togʻi orqali Kaspiy dengizining jan.sharqiy chekka sohiliga kelib tutashadi.
== Aholisi ==
* Oʻrta Osiyoning 5 mamlakatining umumiy aholisi soni 2012-yilga koʻra - 65.700.000 kishini tashkil qildi.
Qator 73:
== Oʻrganilish tarixi ==
[[File:Ўрта Осиё умумий ялпи ички маҳсулоти.png|600px|thumb|[[2012-yil]]lik Yalpi Ichki mahsulot oʻsishi]]
20-asrning 2-yarmida ham oʻlka tabiatini kompleks oʻrganish boʻyicha ishlarning borishi samarali boʻldi. Koʻplab monografik asarlar yaratildi. Ularda
== Tabiati ==
Gʻarbiy Tyanshan, HisorOlay va Kopetdogʻ tizmalarida balandlik mintaqalari boshqacharoq. Pastdan yuqoriga: 1) togʻ oldi quruq dasht chala savannalari boʻz tuproqlari; 2) har xil oʻtlar va butalar, dasht chala savannalari karbonatli jigarrang tuproqlar; 3) oʻrtacha balandlikdagi togʻ quruq oʻtli oʻrmon va buta oʻsimliklari jigarrang tuproqlari; 4) subalp dashtlari togʻoʻtloqi dashtlar; 5) alp dashtlari togʻoʻtloqi dasht va chala torfli togʻoʻtloqlari; 6) muzliklar va qorlar.
Qator 157:
Shuhrat Zokirov, Potihkamol Gʻulomov.
== Manbalar ==
<references />{{OʻzME}}
[[Turkum:Oʻrta Osiyo| ]]
|