Gʻildirak: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: mil. av. → miloddan avvalgi (3), -a.lar → -asrlar using AWB |
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.5) |
||
Qator 5:
'''Gʻildirak''' — mashina va mexanizmlarning aylanma harakatni uzatish yoki boshqa harakatga oʻzgartirib berish uchun xizmat qiladigan detali. Gupchakka oʻrnatilgan disk yoki spi-sali chambarak shakliga ega. Gʻ. mashina yoki mexanizm oʻqida erkin aylanishi yeki unga mahkamlab oʻrnatib qoʻyilishi (oʻq bilan birga aylanishi) mumkin.
Gʻ. insoniyatning ilk kashfiyotlaridan biri. U taxminan miloddan avvalgi 4 min-ginchi yillar oʻrtalaridan oldin maʼlum (Mesopotamiya). Suriladigan yuk ostiga qoʻyiladigan yogʻoch gʻaltakmolani ilk Gʻ. deb hisoblash mumkin. Dastlabki Gʻ. toʻgʻridan-toʻgʻri oʻqqa oʻrnatilgan diskdan iboratboʻlgan. Miloddan avvalgi 2 minginchi yillarga kelib Gʻ. ancha takomillashdi: avval spitsali, keyinchalik gupchakli va qayrilma gardishli Gʻ.lar yaratildi, keyinchalik Gʻ. mustahkamligini oshirish maq-sadida temirdan yasalgan gardishlar qoʻllana boshlandi. Dastlab, Gʻ. faqat pishiq yogʻochdan yasalgan va, asosan, arava, charxpalak; zambilgʻaltak (
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->
|