Togʻli Qorabogʻ muxtor viloyati: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k removed Category:Ozarbayjon: Tarix; added Category:Ozarbayjon tarixi using HotCat |
k ref fix |
||
Qator 10:
Sanoati mahalliy xomashyo asosida ishlaydi. Oziqovkat sanoati yetakchi oʻrinda (viloyat sanoat mahsulotining 65,5 %). Vino zdlari (Xonkendi, Gadrut, Martuni, Mardakert, Askeran va boshqalar), moysir, non zdlari; ipak kti poyabzal, gilam va tikuvchilik fkalari bor. Xonkendi elektrotexnika zdi viloyat iqtisodiyotida muhim oʻrin tutadi. Oʻrmon va yogʻochsozlik sanoat tarmoklari rivojlangan. Qurilish materiallari ishlab chikariladi. Asosiy sanoat markazi — Xonkendi sh.
Qishloq xoʻjaligining yetakchi tarmoklari: tokchilik, mevachilik, sabzavotchilik, tamakichilik. Ozuqa ekinlari: gʻalla, dondukkaklilar, kartoshka ham ekiladi. Tut mevasi muhim ahamiyatga ega. Chorvachilik goʻshtsut va goʻshtjunga ixtisoslashgan. Qoramol, koʻy, choʻchqa boqiladi. Pilla yetishtiriladi. Asosiy avtomobil yoʻllari: Yevlax—Agdam—Xonkendi — Shusha—Lachin, Yevlax— Mardakert— Kelbajar. Shusha kurorti, Turshsu balneologik iqlimiy davolash joyi, sanatoriy, dam olish uylari bor. Qizil imperiya parchalanib, „ittifoqdosh“ respublikalar oʻz mustaqilliklarini qoʻlga kiritgach, viloyat statusini belgilash boʻyicha T. Q. armanlar bilan ozarbayjonlar oʻrtasidagi ancha vaqt qurolli toʻqnashuv zonasi boʻlib keldi.<ref>
'''Togʻli Qorabogʻ''' — Ozarbayjon Respublikasining gʻarbiy viloyatidir. Armaniston qurolli kuchlari tomonidan ishgʻol etilgan.<ref name="R16"/><ref name="R17"/><ref name="R18"/><ref name="R19"/>
Qator 76:
Separatchi — terrorchi armani vahshiyliklari kuchayib ketgan ushbu davrda Sovet Ittifoqi Kommunistik Partiyasi Markaziy Komiteti va Sovet hukumatining vaziyatga real baho berishga qiziqishi yoʻqligi ham ochiq-oydin maʼlum boʻldi. „1988-1995 yillarda Ozarbayjon SSR Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyatini sotsial — iqtisodiy rivojlantirish chora-tadbirlari haqida“gi 1988 yil 24 mart qarori ham ushbu muammoning separatchilik akti ekanini atayin bosti-bosti qilishga qaratilgan edi. Bu kabi qoʻllab — quvvatlashlar armani separatchilarini yanada ruhlantirib, ularning tajovuzkorliklarini yanada oshirib yubordi. Moskvaga muteligini oshkora namoyish etgan A.Vazirov boshchiligidagi Ozarbayjon rahbariyati oʻz xalqiga xiyonat, tajovuzkorlarga esa yon berish mavqeini tutdi. Nihoyat, Moskva Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyatini Ozarbayjon SSR tarkibidan chiqarish yoʻlida yana bir qadam tashladi: SSSR Oliy Soveti Prezidiumi 1989 yil 12 yanvarda „Ozarbayjon SSRning Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyatida alohida boshqaruv shaklini joriy etish toʻgʻrisida“ qaror qabul qildi. Bundan maqsad aniq: Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyatida tashkil etilgan Alohida Boshqaruv Komiteti Muxtor Viloyatni Ozarbayjondan ajratib olib, Armanistonga berilishini taʼmin etishi lozim edi. Lekin buni tushunib yetgan Ozarbayjon xalqining demokratik kurashi natijasida 28 noyabrda Alohida Boshqaruv Komitetining faoliyati tugatildi. Biroq buning evaziga yangi bir tashkilot — Tashkiliy Qoʻmita barpo etildi. Armaniston SSR ushbu vaziyatdan foydalangan holda 1 dekabrda Togʻli Qorabogʻning Armanistonga birlashtirilishi haqida konstitutsiyaga qarshi boʻlgan qaror qabul qilidi. Bu Armaniston tomonidan Ozarbayjon SSRning hududiy yaxlitligiga qarshi ochiqdan — ochiq aralashuv akti edi. Moskva, xududi kutilganidek, ushbu qoʻpol aralashuv faktidan ham koʻz yumdi.
1991 yil 30 avgustda Ozarbayjon SSR Oliy Soveti davlat mustaqilligini barpo etish haqida bayonot qabul qildi, 18 oktabrda esa „Davlat mustaqilligi toʻgʻrisida Konstitutsiya Akti“ qabul qilindi. Togʻli Qorabogʻ armani separatchilari ham vujudga kelgan vaziyatdan foydalangan holda oʻz separatchilik siyosiy tashkillanishlarini davom ettirdilar. Ular 1991 yilning sentabrida „Togʻli Qorabogʻ Respublikasi“ deb nomlangan qoʻgʻirchoq tashkilotni eʼlon qildilar. Ozarbayjon Respublikasi ushbu tashkilotni tanishdan bosh tortdi, 26 noyabrda Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyati maqomi bekor qilindi.<ref name="R6"/>
=== Togʻli Qorabogʻ Muxtor Viloyati tarixi ===
Qator 290:
<ref name="R7" > [http://www.yap.org.az/az/index.php?rid=85 Togʻli Qorabogʻ tarixi ]</ref>
<ref name="R8" >{{cite book |last1=Yıldırım |first1=Dursun |last2=Özönder |first2=Cihat |date=1967 |title=18.yüzyılda Ermeni-Rus ilişkileri |location=Erivan |page=204-205}}▼
▲{{cite book |last1=Yıldırım |first1=Dursun |last2=Özönder |first2=Cihat |date=1967 |title=18.yüzyılda Ermeni-Rus ilişkileri |location=Erivan |page=204-205}}
{{cite book |date=1991 |title=Karabağ Dosyası |location=Ankara |publisher=Türk kültürünü Araştırma Enstitüsü |page=84}}
| |||