Litva Sovet Sotsialistik Respublikasi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Qator 63:
Litva SSR Sovet Ittifoqining tan olinmagan respublikasi boʻlgan va Sovet Ittifoqi hukumati qoʻli ostidagi hukumat tomonidan boshqarilgan. 1940-yilning 16-iyunida sovet qoʻshinlari [[Molotov–Ribbentrop pakti]] asosida Litvaga bostirib kirgan. Natijada 1940-yilning 21-iyulida Litva Respublikasi hududida Litva SSR tuzilgan. Buning uchun Sovet Ittifoqi dastaklagan [[qoʻgʻirchoq hukumat]] oʻrnatilgan. 1941-yildan 1944-yilgacha Litva hududi [[fashistlar Germaniyasi]] tomonidan ishgʻol qilingan va [[Reichskommissariat Ostland]] tarkibiga kirgan.
 
Aksar davlatlar Litvaning qoʻshib olinganini ''[[de jure]]'' tan olmagan va Sovet Hukumati tomonidan ''[[de facto]]'' boshqarilishinigina tan olgan yoki umuman tan olmagan. Ushbu mamlakatlarning ayrimlari Litvaning eski hukumati nomidan faoliyat yuritgan diplomat va konsullarni tan olishda davom etgan. Natijada Litva 1940-911940–91-yillar mobaynida ''de jure'' okkupatsiya qilingan mustaqil davlat hisoblangan.
 
Litva SSR poytaxti [[Vilnius]] shahri boʻlgan. Respublika 44 rayonga boʻlingan, 92 shahar, 22 shahar tipidagi posyolkasi boʻlgan.<ref>{{cite encyclopedia | year = 1988 | title = Litva SSR | encyclopedia = Ensiklopedik lugʻat | publisher = [[Oʻzbek sovet ensiklopediyasi]] | location = Toshkent | language = oʻzbekcha | id = 5-89890-002-0 | page = 463 | volume = 2}}</ref>
Qator 70:
 
== Tarixi ==
Litvada sinfiy jamiyat milodiy 5-65–6-asrlarda vujudga kelgan. 1240-yilga kelib feodal Litva Buyuk knyazligi tashkil topgan. 13-asrda [[litva elati|litvalar]] shakllangan. 1558-15831558–1583-yillarda Litva [[Rossiyaga]] qarshi [[Livoniya urushi]]da qatnashgan. Lyublin uniyasiga muvofiq 1569-yili Litva [[Polsha]] bilan birga [[Rech Pospolita]]ga birlashgan. 1795-18151795–1815-yillarda Litvani Rossiya butunlay bosib olgan. 1830-18311830–1831 va 1863-18641863–1864-yillarda Litva halqi Polsha qoʻzgʻolonlarida qatnashgan.
 
19-asr oxirida dastlabki sotsialist-demokratik tashkilotlar vujudga kelgan. 1918-yil dekabrda 1919-yil yanvarda [[Sovet hokimiyati]] Litva hududining koʻp qismida oʻrnatilgan. Litva 1919-yil fevral-avgustda LBSSR tarkibida boʻlgan. 1940-yil 21-iyulda LitSSR tashkil etilgan. 1940-yil 3-avgustda SSSR tarkibiga kirgan. 1941-yili nemis-fashist qoʻshinlari okkupatsiya qilgan, 1944-yil iyuli - 1945-yil yanvarida [[Sovet armiyasi]] tomonidan qayta bosib olingan. Litva SSR [[Lenin ordeni]] (1965), [[Oktabr Inqilobi ordeni|Oktabr Inqilobi]] (1980), [[Xalqlar doʻstligi ordeni|Xalqlar doʻstligi]] (1972) ordenlari bilan mukofotlangan.
 
Litva SSR Sovet Ittifoqining tan olinmagan respublikasi boʻlgan va Sovet Ittifoqi hukumati qoʻli ostidagi hukumat tomonidan boshqarilgan. 1940-yilning 16-iyunida sovet qoʻshinlari [[Molotov–Ribbentrop pakti]] asosida Litvaga bostirib kirgan. Natijada 1940-yilning 21-iyulida Litva Respublikasi hududida Litva SSR tuzilgan. Buning uchun Sovet Ittifoqi dastaklagan [[qoʻgʻirchoq hukumat]] oʻrnatilgan. 1941-yildan 1944-yilgacha Litva hududi [[fashistlar Germaniyasi]] tomonidan ishgʻol qilingan va [[Reichskommissariat Ostland]] tarkibiga kirgan.
 
Aksar davlatlar Litvaning qoʻshib olinganini ''[[de jure]]'' tan olmagan va Sovet Hukumati tomonidan ''[[de facto]]'' boshqarilishinigina tan olgan yoki umuman tan olmagan. Ushbu mamlakatlarning ayrimlari Litvaning eski hukumati nomidan faoliyat yuritgan diplomat va konsullarni tan olishda davom etgan. Natijada Litva 1940-911940–91-yillar mobaynida ''de jure'' okkupatsiya qilingan mustaqil davlat hisoblangan.
 
1989-yilning 18-mayda Litva SSR Moskvadan suverenitet eʼlon qilgan Sovet Ittifoqi taʼsiri doirasidagi birinchi respublikalardan boʻldi. 1990-yilning 11-martida Litva Sovet Sotsialistik Respublikasi Litva Respublikasi deb qayta nomlandi va mustaqilligi qayta tiklandi. Sovet Ittifoqi mamlakat mustaqilligini 1991-yil 6-sentabrda rasman tan oldi.