Arab alifbosi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.3)
k qisqartmalarni toʻliqlash (via JWB)
Qator 4:
 
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn boshi -->
'''Arab yozuvi''' yozuv turi. G‘arbiy Osiyo, Shim.Shimoliy Afrika mamlakatlarida qo‘llaniladi. O‘ngdan chapga tomon yozi-ladi va o‘qiladi. Arabistonda mil. 4-asrgacha amalda bo‘lgan oromiy yozuvi asosi-daasosida paydo bo‘lgan. Hozirgi Arab alifbosida 28 ta harf va 12 ta yordamchi belgi bor. Arab alifbosi ningalifbosining oddingi shakli kufiy yozuv deb atal-gan. Furot daryosi yoqasida joylashgan Kufa sh.shahri olimlarining bitiklari bunga asos bo‘lgan. Arab alifbosida 12 ta yordamchi bel-gining kashf etilishi, harflarni bir-biridan farq qildiruvchi nuqtalarning qo‘llanishi, ularning miqdori va joy-lashuvi, ya’ni ustki yoki ostki nuqtalar bo‘lishining tayin etilishi bevosita Qur’oni Karim bilan bog‘liq. Islomshu-nos olimlarning guvohlik berishicha, islom yuzaga kelib tarqalgunicha ara-blarda qo‘llanilgan yozuv hijoziy deb atalgan, uni qurayshiylardan Harb ibn Umayya o‘rgangan va o‘rgatgan. Bu ham as-lida anboriy-himyoriy yozuv turi bo‘lib, Hijozda tapqalgan Qur’oni Karim ilk oyatlari shu yozuvda bitilgan. Abu Bakr sahifalari, Usmon mushaflari turli yor-damchi shakl va nuqtalardan xoli yozilgan, unga juz’lar, hiztlar va boshqa ko‘rsatkichlar alomati qo‘yilmagan. Qur’oni Karim va boshqa yozma asarlar kufiy yozuvda ham biti-la boshlandi. Chunki bu yozuv oldingisiga qaraganda mukammal edi.Islomning Ajam mamlakatlariga ham yoyilishi yozuvda qisqa unlilarning bo‘lishini zaruratga aylantirdi. Nati-jada mil. 688 yilda Iroq voliysi Ziyod ibn Abihi Abul Asvad Duvaliyga nahv 585(sintaksis) darsligi yaratishni buyurdi. U qisqa unlilarni (a, i, u) harf ustiga, ichiga va ostiga nuqta qo‘yish bilan belgila-dibelgiladi. Ikkinchi isloh umaviy xalifalardan Valid ibn Abdul Malik Marvon davrida amalga oshirildi.Ibn Xallikon "At-tashif" ("Noto‘g‘ri talaffuz") kitobida shunday yozadi: odamlar qirq yildan ziyod, to Ab-dul Malik ibn Marvon zamonigacha Usmon mushaflarini o‘qishda davom etdilar. Iroqda noto‘g‘ri talaffuz qilish kuchay-ib ketgandan so‘ng , Hajjoj o‘z kotiblari-gakotiblariga shakli o‘xshash harflarni bir-biridan ajratish uchun belgilar tayin qilishni buyurdi. Nasr ibn Osim bu vazifani o‘z zimmasiga oldi. Natijada, arablar hijriy 1-asr 2-yarmidan, ya’ni umaviylar davrida nuqta va harakat belgilarini qo‘llay boshladilar. Abul Asvad Duvaliy harakat belgilarini va Nasr ibn Osim nuqtalarni joriy etishdi.Shunday qilib, hozirgi Arab alifbosining ilk ko‘rinishi kufiy deb atalgan.18 shakldagi hozirgi Arab alifbosi ustki va ost-ki nuqtalar va ularning soni bilan farq qiluvchi 28 harfdan iborat. Omon Musayev.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
<!-- Bot tomonidan qoʻshilgan matn oxiri -->