Koreya Xalq Demokratik Respublikasi: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Edgars2007 (munozara | hissa) Fixing abbreviations (v0.3) |
k qisqartmalarni toʻliqlash (via JWB) |
||
Qator 84:
Shimoliy Koreya bu strategiyani tanlashiga sabab, SSSR qulagandan soʻng pushti-panohidan ajralib qolgan shimolliklar [[iqtisodiyot]]ida daxshatli jarlik paydo boʻldi. Koʻpchilik bu inqiroz tez orada hukumatni qulatib, Koreya yarimorolini birlashishiga sabab boʻladi deb tahmin qilgan edi. Hukumat esa, tabiiy ravishda, hokimiyatni oʻz qoʻlida saqlab qolish uchun har narsaga tayyor edi. [[Kim Chen Ir]] hukumati mavjud vaziyatda biror tashqi kuch mamlakat ichkarisiga suqilib kirib, inqilob koʻtarishidan doimo xavotirlanardi. Janob Kimga tashqi davlatlarni Shimoliy Koreya ichki ishlariga aralashishdan tiyilishiga sabab boʻladigan oʻzgacha strategiya zarur edi va hukumat hokimiyatdan ajrab qolmaslik uchun yadro quroli ustida ish boshlab yubordi. Mana 20 yildirki, [[Shimoliy Koreya]]ning oʻzini qiynab boʻlsada yuritayotgan yovvoyi, ojiz va ahmoqona strategiyasi ish berib kelmoqda.
'''Koreya xalq demokratik respublikasi''', KXDR (Choson Minjujuui Inmin Konghwaguk) — Uzoq Sharkda, Koreya
Davlat tuzumi. KXDR — sotsialistik davlat. Amaldagi Konstitutsiyasi 1972 yil 27
dan Kim Chen Ir) oliy davlat lavozimi boʻlib, KXDRning siyosiy, harbiy va iqtisodiy kuchlariga rahbarlik qiladi.
Qator 92:
Tarixi. Konstitutsiyaga binoan, KXDR — "Suveren sotsialistik davlat" boʻlib, oʻz faoliyatida Chuchxe gʻoyalariga amal qiladi ("Chuchxe" — mustaqillik maʼnosini bildiradi hamda "inqilob va qurilishdagi" barcha masalalarni oʻz kuchlariga tayanib, mamlakat voqeligiga monand ravishda mustaqillik mavqeida hal qilishni koʻzda tutadi). Xalqommasi "buyuk dohiy" Kim Ir Senga cheksiz sadoqat ruhida tarbiyalanib keldi, uning vafotidan soʻng oʻgʻli va vorisi Kim Chen Irga itoatgoʻylik ruhida tarbiyalana boshladi. KXDRda juda qattiq intizomga rioya etiladi, aholi har qanday tashqi taʼsirdan muhofaza qilinadi.
1945—48 yillarda
da oʻrnatgan.
Siyosiy partiyalari va kasaba uyushmalari. K. Mehnat partiyasi, 1945
Xoʻjaligi. KXDR — industrialagrar mamlakat. Ikkinchi jahon urushidan keyin mamlakatda ogʻir industriya asoslarini yaratish: metallurgiya, energetika, konchilik, kimyo, qurilish materiallari, avtomobilsozlik, stanoksozlik korxonalarini barpo etish yoʻli tutildi. Qishloq xoʻjaligi sohasida davlat va kooperativ xoʻjaliklari tashqil etildi.
Qator 110:
Tashqi savdosi unchalik rivojlanmagan. Chetga, asosan, xom ashyo chiqaradi. Chetdan mashina va asbob-uskuna, suyuq yoqilgʻi, koks, prokat, paxta tolasi, oʻgʻit, xalq isteʼmol mollari sotib oladi. Savdo-sotikdagi asosiy mijozlari: Xitoy, Rossiya va boshqa Pul birligi — vona.
Maorifi, ilmiy va madaniy-maʼrifiy muassasalari. Yaponiya hukmronligi davrida maktabda darslar yapon tilida oʻqitilgan. 1945 yildan yangi 4 yillik maktablar ochildi. Darslar ona tilida yangi dastur asosida olib boriladigan boʻldi. 1958 yildan oʻqish bepul. 1975 yildan majburiy 11 yillik taʼlim joriy etilgan. KXDRda 10 mingdan koʻproq umumiy taʼlim maktabi, 600 texnika bilim yurti va 200 dan ortiq oliy oʻquv yurti bor. Eng yirik oliy oʻquv yurti — Kim Ir Sen nomidagi Pxenyan universiteti. Pxenyanda KXDR Fanlar akademiyasi va Hamxinda uning filiali, Tibbiyot fanlari, Qishloq xoʻjaligi fanlari, Ijtimoiy fanlar, Oʻrmon-tex-nika akademiyalari mavjud. Kutubxona va muzeylari: Davlat markaziy kutubxonasi (1947),
Matbuoti, radioeshittirishi va telekoʻrsatuvi. Asosiy gaz. va jur.lari: "Koreya" (koreys, rus, xitoy, ingliz, fransuz va ispan tilida nashr etiladigan oylik jur., 1956 yildan), "Nodon Sinmun" ("Ishchi gazetasi", kundalik gaz., 1945 yildan), "Minchju Choson" ("Demokratik Koreya", kundalik gaz., 1946 yildan) "Choson inmingun" ("Koreya xalq, armiyasi", kundalik gaz., 1948 yildan), "Chxollima" ("Qanotli ot", oylik jur., 1959 yildan), "Killochja" ("Mehnatkash", oylik jur., 1946 yildan), "Choson yesul" ("Koreys sanʼati", oylik jur.) va boshqa K. Markaziy telegraf agentligi 1946 i. tashqil etilgan. K. Markaziy radio qoʻmitasi va Markaziy televideniyesi mavjud. Radioeshittirishlar koreys, shuningdek, rus, ingliz, fransuz, ispan, yapon, xitoy tillarida olib boriladi. Pxenyanda telemarkaz 1967 yildan ishlaydi.
Adabiyoti. Ikkinchi jahon urushidan keyin
Meʼmorligi. 1940-yillar oxiridan shaharsozlik rivojlandi. Pxenyanning bosh rejasi ishlab chiqildi. 1950—53 yillardagi urushda vayron boʻlgan shaharlar (Hamxin, Vonsan, Sarivon, Keson, Nampxo va boshqalar) qayta tiklandi. Sanoat va gidrotexnika inshootlari, maktab, kasalxona, madaniyat saroylari qurishga kirishildi. Dastlabki paytlarda oʻrta asr koreys meʼmorligi anʼanalaridan foydalanildi (Pxenyan Katta teatri). 60-yillarning 2-yarmidan yangi qurilish materiallari va konstruksiyalari joriy etildi, ixcham rejalangan, qulay va chiroyli binolar (Kim Ir Sen nomidagi universitet) qad koʻtardi, tipovoy loyihalar asosida koʻp qavatli turar joylar qurildi. Qishloq joylarda kottejlar, blokli va seksiyali uylar barpo etilgan. Kurortlar qurilishiga eʼtibor berildi. Meʼmorlar orasida Kim Jon Xi, Li Xyon, Pak Ik Xvan. Sin Sun Gen va boshqalarlarni koʻrsatish mumkin. 1954 yilda K. meʼmorlar uyushmasi tuzilgan.
Qator 124:
Teatri. 1947—49 yillarda Pxenyanda Davlat teatri (hozirgi "Chxollima" davlat drama teatri), Davlat xalq badiiy teatri (hozirgi Pxenyan shahri teatri), K. xalq armiyasi huzuridagi truppa ochildi. Viloyatlarda teatrlar ishlab turibdi. Maishiy, tarixiy asarlardan tashkari, Yaponiya mustamlaka hukmronligi yillaridagi ozodlik harakatiga ba-gʻishlangan pyesalar sahnalashtirilgan ("Pusan", "Pochxonbo mashʼali", "Onamiz" kabi spektakllar).
Kinosi. 1947 yil kinostudiya tashqil etildi, uning asosida badiiy va hujjatli filmlar studiyasi ochildi (1958). KXDRda birinchi badiiy film — "Mening vatanim" 1949 yilda ishlab chiqarildi. 1950 yilda "Domna pechi", "Chegarachilar" filmlari yaratildi.
Keyingi yillardagi eng yaxshi koreys filmlari orasida "Sadoson qalʼasi haqidagi rivoyat", "Ayriliqda yashab boʻlarmi", "Humo qushi", "Qizil gul", "Besh aka-uka", "Oʻrmon shovqini" va boshqa bor.
Oʻzbekiston — KXDR aloqalari. 1994 yildan buyon
Ikki mamlakat oʻrtasida savdo-sotiq yoʻlga qoʻyila boshladi. Tovar aylanmasi 1998 yil dagi 2,3 mln. AKSH dollaridan 1999 yilda 6,7 mln. dollarga yetdi.
== Manbalar ==
|