Sofiya: Versiyalar orasidagi farq

'''Sofiya''' — Bolgariya poytaxti. Sofiya soyligining jan.janubiy chekkasida, Vitosha togʻi etaklarida, 530–650 m balandlikda joylashgan. Sofiya viloyatining maʼmuriy markazi. Bankya, NoviIskir va boshqa shaharlar bilan aloxida maʼmuriy birlik — Katta S.ni tashkil etadi. Aholisi 1,09 mln. kishi (2001). Iqlimi moʻʼtadil kontinental iqlim, yanvarning oʻrtacha temperaturasi 2°, iyulniki 20°, yillik yogʻin 600–650 mm. Shaharning sharqiy chekkasidan Iskir daryosi oqib oʻtadi, shahar atroflarida mineral buloklar bor. S. Gʻarbiy va Markaziy Yevropa davlatlarini Yaqin Sharq mamlakatlari bilan bogʻlab turuvchi vodiylar orqali oʻtgan qad. yoʻllar ustida joylashgan transport yoʻllari tuguni. Aeroporti xalqaro ahamiyatga ega.

Shaharga Serdika nomi bilan mil.av. 1-asrda asos solingan va Rim, keyinroq Vizantiyaga qarashli Bolqon yerlarining muhim maʼmuriy markazi va savdo punkta boʻlgan. 809 yilda Sredets nomi bilan Birinchi bolgar qirolligi (681—1018) tarkibiga kirdi. 1018—1194 yillarda Vizantiya hukmronligi ostida boʻlgan. 14-asr oxiridan S. deb (Ayo Sofiya cherkovi nomidan) atalib kelinmoqda. 1382 yilda S.ni turklar bosib oldi va Rumayla beklarbekligining qarorgohiga aylantirildi. 16—18-asrlarda S. Bolqon ya.o.ningyarim orolning Istanbuddan keyin 2oʻrindagi yirik hunarmandchilik va madaniy markazi boʻlgan. 1877—78 yillarda rus qoʻshinlari S.ni turklardan ozod qildi. 1879 yildan Bolgariya poytaxti.

S— mamlakatning iqtisodiy, ilmiy va madaniy markazi. Mamlakatda ishlab chiqariladigan sanoat mahsulotining 1/6 qismi S.ga toʻgʻri keladi. Mashinasozlikning turli sohalari, xususan, elektrotexnika va radioelektronika, stanoksozlik va priborsozlik, koʻtarmatransport jihozlari ishlab chiqarish., rangli va qora metallurgiya, kimyo, rezina, sellyulozaqogʻoz, poligrafiya, oziqovqat, yengil sanoat korxonalari faoliyat koʻrsatadi. Bolgariya FAFanlar akademiyasi, universitet, intlar, geogr. jamiyati, konservatoriya, badiiy galereya, arxeologiya, etnografiya va boshqa muzeylar, teatrlar bor. Meʼmoriy yodgorliklaridan Ayo Sofiya cherkovi (5—6-asrlar), Aleksandr Nevskiy maqbarahaykali (1904—12) va boshqa saqlangan.