Islom Karimov: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
Tahrir izohi yoʻq
Qator 22:
| otasi=Abdug'ani Karimov
| onasi=Sanobar Karimova
| turmush ortogi=Natalya Kuchma (1965-1970)<br/>[[Tatyana Karimova]] (1971-yildan)
| bolalari='''oʻgʻli''': Pyotr (1966)<br/>'''qizlari:'''[[Gulnora Karimova]] (1972)<br>[[Lola Karimova-Tillayeva]] (1978)
| mukofotlari =
{{{!}} style="background: transparent"
Qator 66:
 
=== Siyosiy faoliyati ===
[[1991-yil]] [[31-avgustdaavgust]]da Karimov tarixiy voqea — Oʻzbekiston Respublikasining davlat mustaqilligini eʼlon qildi. [[1991-yil]] [[29-dekabrdadekabr]]da muqobillik asosida oʻtkazilgan umumxalq saylovida Karimov [[Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti]] etib saylandi. [[1995-yil]] 26-martda boʻlib oʻtgan umumxalq referendumi yakunlariga koʻra, Karimovning Prezidentlik vakolati 2000-yilga qadar uzaytirildi. 2000-yil 9-yanvarda u muqobillik asosida Oʻzbekiston Respublikasining Prezidenti etib qayta saylandi. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 89- va 93-moddalariga muvofiq, Karimov ayni vaqtda, [[Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi]]ning Raisi (1990-1992, ), [[Oʻzbekiston Respublikasi Qurolli Kuchlari]]ning [[Oliy Bosh qoʻmondon]]idirqoʻmondonidir.
 
=== Ilmiy faoliyati ===
Qator 85:
# "Oʻzbekistonda demokratik oʻzgarishlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning asosiy yoʻnalishlari" ([[2002]])
va boshqa asarlarida iqtisodiyot, ijtimoiy-siyosiy taraqqiyotning dolzarb masalalari tadqiq qilingan, Oʻzbekistonning ichki va tashqi siyosati ilmiy asoslab berilgan, hozirgi va istiqboldagi vazifalar koʻrsatib oʻtilgan. Uning asarlari [[ingliz tili|ingliz]], [[rus tili|rus]], [[fransuz tili|fransuz]], [[ispan tili|ispan]], [[nemis tili|nemis]], [[hind tili|hind]], [[xitoy tili|xitoy]], [[arab tili|arab]], [[koreys tili|koreys]], [[turk tili|turk]] va boshqa xorijiy tillarga tarjima qilinib, bir necha bor nashr etilgan.
 
== Amalga oshirgan ishlari ==
Oʻzbekiston xalqi istiqlol yillarida erishilgan barcha yutuqlarni haqli ravishda Karimov nomi va faoliyati bilan bogʻlaydi. U sobiq sovet tuzumidan keyin paydo boʻlgan beqaror, notinch davrda Oʻzbekiston jamiyatida barqarorlik va ishonchni paydo qila oldi, xalqi oldiga millatni yuksaklarga koʻtaradigan ulkan maqsad va vazifalar qoʻydi. Karimov Oʻzbekistonda amalga oshirilgan ulkan ishlar, tarixiy oʻzgarishlarning tashabbuskori va rahnamosi, mamlakatning istiqol dasturini ishlab chiqqan va milliy taraqqiyot yoʻlini belgilab bergan atoqi davlat arbobidir. Karimov demokratik talablar va xalqaro mezonlarga toʻla javob beradigan Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining asosiy muallifi va uni hayotga tatbiq etishning kafolatidir. U markaziy hokimiyat va uning joylardagi boʻgʻinlarini isloh qilish, davlat, jamiyat va inson munosabatlarini uygʻunlashtirishga qaratilgan yangi siyosiy-ijtimoiy tizim tamoyillarini ishlab chiqdi va amalga oshirdi. Oʻzbekiston xalqining oʻziga xos xususiyatlari hamda ilgʻor jahon tajribalarini mujassamlashtirgan iqtisodiy islohotlarning yangi modelini ishlab chiqdi. Bu rivojlanish yoʻli iqtisodiyotning siyosatdan ustunligi, qonun ustuvorligi, oʻtish davrida davlatning bosh islohotchilik roli, islohotlarni bosqichma-bosqich amalga oshirish, kuchli ijtimoiy himoyadan iborat 5 tamoyilni oʻz ichiga oladi va u dunyoda "[[oʻzbek modeli]]" deb eʼtirof etilgan. Karimov rahbarligi va bevosita ishtirokida Oʻzbekiston turli-tuman "sakrash"lar, "falaj qilib davolash"lardan voz kechib, [[bozor iqtisodiyoti]]ga oʻtishda oʻziga xos yoʻldan bordi va puxta oʻylangan dastur asosida mamlakat iqtisodiy poydevorini qura boshladi. Qisqa vaqt ichida mamlakat [[neft]] va neft mahsulotlari, [[gʻalla]] mustaqilligiga erishdi. Oʻzbekiston Respublikasida yuksak sifatli [[oltin]] va [[gaz]] qazib olish keskin darajada koʻpaydi, ishlab chiqarishning yangi sohalari, mas., [[avtomobilsozlik]] sanoati barpo etildi. Karimov Oʻzbekiston davlatining hududiy yaxlitligini, sarhadlari daxlsizligini himoya qilishga qodir qurolli kuchlar, chegara va ichki qoʻshinlarni zamonaviy islohotlar asosida tashkil etish ishiga rahbarlik qildi. [[KPSS MK]] boshchiligidagi mustabid kuchlar Oʻzbekistonda adolatsizlik va tazyiqlarni avj oldirgan yillarda oʻzbek nomini nohaq tahqir va haqoratlardan himoya qilish, xalqning or-nomusini, milliy gʻururini tiklashda fidoyilik namunasini koʻrsatdi.
[[Fayl:SCO 2012.jpeg|thumb|440px|2012-yilgi ShHT sammitida]]
Karimov jahon siyosat olamida hamisha ilgʻor fikrlarni ilgari suradigan, tashabbuskor, oʻz nuqtai nazarini qatʼiy himoya qilib, oldiga qoʻyilgan maqsadga erisha oladigan shaxs sifatida tanilgan. U sobitqadamlik bilan tinchlik va hamjihatlik siyosatini yuritib keldi. Karimov yuksak xalqaro uchrashuvlarda birinchilardan boʻlib 21-asr vabosi hisoblanmish [[terrorchilik]]ka va u bilan chambarchas bogʻliq [[narkobiznes]]ga qarshi faqat hamjihatliqda kurashish zarurligini, mazkur dahshatli tahdid manbalarini bartaraf etish va [[Markaziy Osiyo]] mintaqasida "xavfsizlik kamari"ni shakllantirishga qaratilgan chora-tadbirlar tizimini yaratish kerakligini taʼkidlab keldi. Xalqaro maydonda Oʻzbekistonning obroʻ-eʼtiborini yuksaltirish, uning qadimgi boy madaniyati va bugungi ulkan salohiyatini dunyoga tanitishda buyuk xizmat qildi. Oʻzbekiston BMTga aʼzo boʻlib kirdi (1992 yil, 2-mart), deyarli barcha nufuzli xalqaro tashkilotlar va mintaqaviy uyushmalarga qabul qilindi, 120 dan ortiq davlat bilan diplomatik aloqa oʻrnatdi, oʻzaro manfaatli hamkorlikni yoʻlga qoʻydi. Oʻzbekiston oʻzining tinchliksevar tashqi siyosati, Markaziy Osiyoda tinchlik va barqarorlikni taʼminlash, mintaqa mamlakatlari oʻrtasida yagona iqtisodiy makonni vujudga keltirish, [[Orol dengizi]] muammolarini jahon hamjamiyati koʻmagida har tomonlama hal etishga qaratilgan bir qator tashabbuslari bilan xalqaro maydonda tanildi, oʻz nufuziga ega boʻldi. Jamiyatda maʼnaviy poklanish va yuksalishga erishish, eski aqidalardan xalos boʻlish, shu asosda milliy istiqlol gʻoyasini yaratish va hayotga tatbiq etish uchun maʼnaviy qadriyatlarga hurmat-ehtirom bilan munosabatda boʻlish, ularni asrab-avaylash va rivojlantirish, xalqqa oʻzining muqaddas dini, urf-odatlarini qaytarib berish, tarixiy merosini tiklash, sogʻlom avlodni voyaga yetkazish vazifalarini Karimov yurtimizda davlat siyosati darajasiga koʻtardi. Karimovning 21-asr boʻsagʻasida oʻzbek millatining oʻzligini anglashi, uning qadr-qimmatini joyiga qoʻyish, oʻzbek nomini butun dunyoga tarannum etishda qoʻshgan hissasi ayniqsa beqiyosdir. U odamlarning tafakkurini oʻzgartirish, ularning ongida yangi milliy gʻoya, milliy mafkura asoslarini shakllantirish va mustahkamlash, kadrlar tayyorlash milliy dasturini yaratish va uni amalga oshirishga rahnamolik qildi. [[Mahalla]]ning davlat va jamiyat boshqaruvidagi nufuzini oshirish, vakolat va huquqlarini kengaytirish, fuqarolarning oʻz-oʻzini boshqarish tizimi sifatida uni har tomonlama qoʻllab-quvvatlash tashabbuskori boʻldi. Karimov yangi turar joylar qurish, shu jumladan, ulugʻ ajdodlarimizning qadam-jolarini obod qilish, iqtisodiy salohiyatni oshirishda katta oʻrin tutadigan yirik-yirik korxonalarni bunyod etish, shahar-qishloqlar, avvalambor, poytaxt [[Toshkent]]ning shakl-qiyofasini tubdan oʻzgartirish ishlariga bevosita rahbarlik qilib keldi.
 
Karimov mustaqil Oʻzbekiston davlati va davlatchiligini barpo qilish, demokratik fuqarolik jamiyati qurish asoslarini yaratdi, yangi asrda mamlakatimiz taraqqiyotining asosiy yoʻnalishlarini ishlab chiqdi, yorugʻ istiqbol yoʻlida xalqni birlashtirib, uni ulugʻ maqsadlar sari boshlab borgan.
 
== Xorijiy davlatlarga tashriflar ==
Qator 102 ⟶ 95:
!Sabab
|-
|125||{{RUS}}||03-05.01.20132014||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|124||{{LAT}}||10-12.10.20132014||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|123||{{TKM}}||14-17.09.2014||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|122||{{ISR}}||20-21.03.20152014||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|121||{{SWI}}||10-12.0610.20152013||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|120||{{FRA}}||23-26.09.20152013||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|119||{{TKM}}||15-16.10.2012||[[Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi]] (MDH) Davlat rahbarlari kengashining navbatdagi majlisi
Qator 156 ⟶ 149:
|99||{{RUS}}||04.02.2009||[[Kollektiv xavfsizlik shartnomasi tashkiloti]] (ODKB) Kollektiv xavfsizlik kengashi sessiyasi
|-
|98||{{KGZ}}||09-10.10.2008||[[Mustaqil Davlatlar Hamdo’stligiHamdoʻstligi]] Davlat rahbarlari kengashi, [[Yevroosiyo iqtisodiy hamjamiyati]] Davlatlararo kengashi majlislari hamda [[Markaziy Osiyo]] davlat rahbarlarining uchrashuvi
|-
|97||{{AZE}}||11-14.09.2008||ikki tomonlama munosabatlar
Qator 172 ⟶ 165:
|91||{{UAE}}||17-18.03.2008||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|90||{{KOR}}||24-26.02.2008||[[Lee MyonMyung-bak]]ningbakning o‘z lavozimini bajarishga rasman kirishish marosimi
|-
|89||{{RUS}}||05-06.02.2008||ikki tomonlama munosabatlar
Qator 240 ⟶ 233:
|58||{{HUN}}||27.10.2002||ikki tomonlama munosabatlar
|-
|57||{{MDA}}||07.10.2002||[[Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligiHamdoʻstligi]] (MDH) sammiti
|-
|56||{{TJK}}||05-06.10.2002||"Markaziy Osiyo hamkorligi" tashkilotining sammiti
Qator 355 ⟶ 348:
|}
 
==MukofotlarMukofotlari==
O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimovning davlat mukofotlari<ref>[http://islomkarimov.uz/uz/page/premium-fond ISLOM KARIMOV ILMIY-MA’RIFIY MAJMUASI]</ref>.
 
Qator 532 ⟶ 525:
[[Oʻzbekiston Respublikasi prezidenti]] [[Shavkat Mirziyoyev]]ning [[2017-yil]] [[25-yanvar]]dagi qaroriga<ref>[http://uza.uz/uz/documents/o-zbekiston-respublikasining-birinchi-prezidenti-islom-abdug-25-01-2017 Oʻzbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimovning xotirasini abadiylashtirish to‘g‘risida
O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qarori]</ref> asosan, quyidagilar:
 
* 2016-yil oktabr oyida Islom Karimov nomidagi Respublika xayriya jamoat fondi tuzildi;
* [[Toshkent shahri]], [[Yashnobod tumani]]ning Farg‘ona yo‘li ko‘chasida joylashgan jome masjidga “[[Islom ota jomeʻ masjidi]]” deb nom berildi;
Qator 543 ⟶ 535:
* Samarqand shahrida Islom Karimov dafn etilgan hududda yodgorlik majmuasini barpo etish;
* O‘zbekiston Respublikasining Birinchi Prezidenti Islom Abdug‘aniyevich Karimov siymosini yaratish bo‘yicha xalqaro ijodiy tanlovda g‘olib deb topilgan haykallarni Toshkent shahrida, Samarqand shahrida va u kishi birinchi rahbar bo‘lib ishlagan Qashqadaryo viloyatining Qarshi shahrida o‘rnatish;
* Toshkent shahridagi [[Oqsaroy]] qarorgohida (O‘zbekiston ko‘chasi, 45) Islom Karimov nomidagi ilmiy-ma’rifiy yodgorlik majmuasini tashkil etish va Islom Karimov nomidagi Respublika xayriya jamoat fondini ham ushbu manzil bo‘yicha joylashtirish<ref>[http://islomkarimov.uz/uz/ Oqsaroydagi me'moriy majmua]</ref>;
* Samarqand shahrida [[Islom Karimov muzeyinimuzeyi]]ni tashkil etish;
 
quyidagi muassasa va obyektlarga:
 
quyidagiQuyidagi muassasa va obyektlarga:
* [[Toshkent davlat texnika universiteti]]ga;
* [[Asaka]]dagi [[GM Uzbekistan|avtomobil zavodiga]];
Qator 558 ⟶ 549:
* Islom Karimov siymosi aks ettirilgan maxsus pochta markalarini chiqarish haqida koʻrsatmalar berildi.
 
[[2018-yil]] [[17-oktyabr]]da [[Moskva]] shahridagi Oʻzbekiston elchixonasi yonida, Islom Karimov nomli xiyobon tashkil etilib, uning markazida Karimovning haykali oʻrnatildi<ref>https://m.kun.uz/news/2018/10/18/moskvada-islom-karimov-ajkali-ocildi</ref>
== Mukofotlari ==
Karimov suveren va mustaqil Oʻzbekistonni barpo etish, xalqparvar demokratik huquqiy davlat yaratish, fuqarolar tinchligi va milliy totuvlikni taʼminlash, tarixiy adolatni tiklash ishiga qoʻshgan ulkan hissasi hamda bu borada matonat va jasorat koʻrsatganligi uchun "[[Mustaqillik ordeni|Mustaqillik]]" ([[1996]]), [[Amir Temur ordeni|Amir Temur]] ([[1998]]) ordenlari bilan taqdirlangan. Shuningdek, u bir qancha xorijiy davlatlarning va nufuzli xalqaro tashkilotlarning orden va medallari bilan mukofotlangan.
 
== Adabiyot ==
Qator 568 ⟶ 558:
* Levitin L., Узбекистан на историческом повороте, M., 2001;
* Серия вожди народов — XX век, M., 1996;
* Sharifxodjayev[[Murod MSharifxoʻjayev]]., Формирование открытого гражданского общества в Узбекистане, T., 2002;
* Amerikaga tashrif — Визит в Америку, T., 2002.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
Qator 581 ⟶ 571:
[[Turkum:Oʻzbekiston qahramonlari]]
[[Turkum:Islom Karimov]]
[[Turkum:Mustaqillik ordeni sohiblari]]
[[Turkum:Amir Temur ordeni sohiblari]]
[[Turkum:Buyuk xizmatlari uchun ordeni sohiblari]]
[[Turkum:Oʻzbekiston qahramonlari]]
{{Oʻzbekiston SSR Oliy Soveti Prezidiumi raislari}}
{{Oʻzbekiston prezidentligiga nomzodlar}}