Imom al-Buxoriy: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.5)
Tahrir izohi yoʻq
Qator 11:
| qiziqishi =
| olgan_taʼsirlari =
| koʻrsatgan_taʼsirlari = Hadis ilmining sultoni
| mashhur_hadisi =
| mashhur_fikrlari =
}}
[[Fayl:Мемориальный комплекс Аль-Бухари 05.JPG|thumb|Imom al-Buxoriy maqbarasi, Samarqand yaqiniga]]
'''Imom al Buxoriy''', Imom al-Buxoriy (asl ismi Abu Abdulloh Muhammad ibn Ismoil al Buxoriy) (810.21.7, Buxoro — 870.31.8, Samarqand yaqinidagi Hartang qishlog‘i) — islom olamining yirik mutafakkiri. Muhaddislar imomi, hadis ilmining sultoni deb ham yuritiladi. Otasi Ismoil o‘z davrining yetuk muhaddislaridan, Malik ibn Alasning shogirdi va yaqinlaridan biri bo‘lib, tijorat ishlari bilan shug‘ullangan. Onasi taqvodor, diyonatli, oqila ayol edi. Otasi vafot etgach, uning tarbiyasi volidasi zimmasiga tushgan. U 5—6 yoshidan islomiy ilmlarni, Muhammad (savsollallohu alayhi vassalam)ning hadislarini o‘rganishga va yodlashga kirishadi. Taniqli muhaddislar — alDoxiliyal Doxiliy, Muhammad ibn Salom alPoykandiyal Poykandiy, Muhammad ibn Yusuf alPoykandiyal Poykandiy, Abdulloh ibn Muhammad alMasnadiyal Masnadiy va boshqalardan saboq olgan. Azaldan muhaddislar safarga chiqishdan oldin o‘z yurtidagi roviylardan birorta ham hadis qoldirmasdan yozib olgan bo‘lishi va shundan keyingina boshqa shahar yoki mamlakatga safarga otlanishi mumkin edi. B.Buxoriy 16 yoshga yetguncha, o‘z yurtidagi mashoyixlardan hadis eshitib, yozib olib, xalifalikning turli viloyatlari tomon yo‘l oladi. 825 yil B.Buxoriy onasi va akasi Ahmad bilan Makkaga kelib, haj ibodatini ado etadi. Onasi va akasini Buxoroga qaytarib, o‘zi Makkada qoladi. Bu yerda faoliyat ko‘rsatayotgan mashoyixlarning ilmiy yig‘inida qatnashadi. 827 -yil Madinaga boradi. Madinadagi mashhur ulamolardan Ibrohim ibn alMunziral Munzir, Mutrif ibn Abdulloh, Ibrohim ibn Hamza va boshqa bilan muloqotda bo‘lib, ulardan hadislar bo‘yicha saboq oladi. Bu vaqtda Rasulullohning sahobalari, sahobalarning izdoshlari turli mamlakatga tarqab ketgan edilar. Shunday sharoitda Muhammad(assollallohu alayhi vassalam)ning hadislarini to‘plash turli shahar va mamlakatlarga borishni taqozo qilar edi. Bir necha tarixchilarning taʼkidlashicha, B.Buxoriy Hijoz, Makka, Madina, Toif, Jiddaga qilgan rihlati 6 yil davom etgan. So‘ng Basra, Kufa va Bag‘dodga safar qiladi. Shom va Misrga o‘tadi. Bundan tashqari Xuroson, Marv, Balx, Hirot, Nishopur, Ray, Jibol kabi shaharlarda bo‘lib, bu shaharlardagi olimlardan saboq oldi va hadislar to‘pladi. Xorijiy yurtlardagi safardan keyin Buxoroga qaytgach, hadis ilmini targ‘ib etishga kirishadi. Ul zotning bu saʼyu ko‘shishlari bu vaqtda Buxoroda isoblanadi. Bu asar Hindiston va Qohirada chop etilgan. B.Buxoriy yaratgan „Kitob"Kitob alfavoid“alfavoid" („FoydaliFoydali ashyolar haqida kitob“kitob), „AlJomi’"Al alkabiyr“Jomi’ al kabiyr" („KattaKatta tayanch“tayanch), „Xalq"Xalq af’ol alibod“alibod", („AllohAlloh bandalari ishlarining tabiati“tabiati), „AlMusnad"Al alkabiyr“Musnad al kabiyr" („KattaKatta tayanch“tayanch), „Attafsir"Attafsir alkabiyr“al kabiyr" („KattaKatta tafsir“tafsir), „Kitob"Kitob alxiba“alxiba" („XayrehsonXayrehson haqida kitob“kitob) va boshqa asarlarning baʼzilari bizgacha yetib kelmagan, baʼzilari jahonning turli mamlakatlari kutubxonalarida saqlanayotganligi haqida maʼlumotlar bor. B.ningBuxoriyning boshqa asarlari orasida „Tafsir"Tafsir al alQur’on“Qur’on" („Qur’onQur’on tafsiri“tafsiri) kitobini ham alohida taʼkidlash kerak. B.Buxoriy asarlari musulmon dunyosining barcha Madrasa va dorilfununlaridadoril fununlarida payg‘ambar (assollallohu alayhi vassalam) sunnatlari bo‘yicha asosiy darslik, qo‘llanma hisoblanadi. Jamoat arboblari, olimu ulamolar va din peshvolari B.Buxori asarlariga tayanib ish tutadilar. Istiqlol sharofati bilan B.ningBuxoriyning o‘lmas merosi elyurtiel-yurti bag‘riga qaytdi. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining „Imom"Imom alBuxoriy tavalludining hijriyqamariyhijriy qamariy taqvim bo‘yicha 1225 yilligini nishonlash to‘g‘risida“gito‘g‘risida"gi qarori (1997 yil 29 aprel) asosida B.ningBuxoriyning ilmiy merosini o‘rganish va targ‘ib qilish, xotirasini abadiylashtirish borasida katta ishlar qilindi. 1998 i.yil 23 okt.daoktyabrda Samarqandda yubiley to‘ytantanalarito‘y tantanalari bo‘lib o‘tdi. www.ziyouz.com kutubxonasi 750Alloma750 Alloma abadiy qo‘nim topgan Chelak tumanidagi Hartang qishlog‘ida ulkan yodgorlik majmui ochildi (qarang Buxoriy yodgorlik majmui).B.ning Buxoriyning boy maʼnaviy merosini chuqur o‘rganish va keng targ‘ib qilish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimovning tashabbusi bilan Imom alBuxoriy xalqaro jamg‘armasi tuzildi (1998 yil 4 noyab.noyabr; raisi Zohidillo Munavvarov). Jamg‘armaning asosiy vazifasi Qur’oni karim va B.ningBuxoriyning „alJomi’"al assahih“iJomi’ as sahih"i tarjimalarining akademik nashrlarini tayyorlash, buyuk islomshunoslar ilmiy merosini tadqiq etish, diniyfalsafiydiniy falsafiy mavzularda ilmiy anjumanlar o‘tkazish va shular yordamida yosh avlodni milliy anʼanalarimizga sadoqat ruhida tarbiyalashdan iborat. 2000 yildan boshlab mazkur jamg‘arma o‘zining maʼnaviymaʼrifiymaʼnaviy maʼrifiy, ilmiyadabiyilmiy „Imomadabiy "Imom alBuxoriy saboqlari“saboqlari" jur.inijurnalini nashr eta boshladi. Jur.Jurnal xalqimizni milliymaʼnaviymilliy maʼnaviy merosimizdan bahramand etish, milliy, liniydiniy qadriyatlarning sog‘lom idrok etilishiga yordam berishni uzo'z oldiga maksadmaqsad qilib qo‘ygan. O‘zbekistonda Buxoriyning xotirasi munosib tarzda abadiylashtirilgan. Toshkent Islom in-tigainstitutiga B.Buxoriyning nomi berilgan. B.ningBuxoriyningning hayoti va ijodiga bag‘ishlab bir necha tillarda kitobalbomkitob va albom, 2 qismli film (1995), „Hadis"Hadis ilmining sultoni“sultoni" 4 qismli kinoqissakino qissa (1998) yaratilgan.
== Asarlar ==
* Aladab almufradal mufrad (Adab durdonalari), T., 1990;
* Hadis [AlJomi’Al assahihJomi’ as sahih], 1—4 j.lar (2nashri), T., 1997.
 
== Adabiyotlar ==
Qator 39:
 
{{OʻzME}}
{{XurosonMovaraunnahr allomalari}}
 
[[Turkum:Hadisshunoslar]]