Izzat Sulton: Versiyalar orasidagi farq

'''Izzat Sulton''' ([[1910]]—–[[2001]]) — [[Oʻzbekiston]]ning [[davlat]] va jamoat [[аrbob]]i, oʻzbek olimi, [[akademik]], adabiyotshunos, dramaturg, tanqidchi, 2 ta orden va [[Shuhrat medali]] sohibi, [[Beruniy nomidagi Oʻzbekiston Davlat Mukofoti]] sovrindori.

Izzat Sulton [[1910]] -yili [[Oʻsh shahri]]da chevar (portnoy) oilasida dunyoga kelgan, bolalar uyida katta boʻlgan. Uning bobosi Sartoy Sulton sariqdan kelgani yoki [[rus tilidatili]]da bemalol „chugʻurlashgan“i uchunmi, hamshaharlarhamshaharlari „Sulton sariq“ deb atashgan. Ana shu „Sulton sariq“ asli turkistonlik boʻlib, chorvadorlik bilan mashgʻul boʻlgan. [[Turkiston]] XIX asrning 60-yillarida istilo etila boshlaganida mustamlakachi zobitlaridan biri unga rus qoʻshinini goʻsht bilan taʼminlab turish vazifasini topshirgan. Shu tarzda Sartoy Sulton rus qoʻshinlari [[Xitoy]] chegaralariga etib borguniga qadar oʻn ikki yil davomida ularni goʻsht bilan taʼminlab borgan. Nihoyat, [[Oʻsh shahri]]da muqim yashab, [[Oʻsh]] [[hokim]]iga mirzalik va tilmochlik qilgan. Shu erdayerda uning farzandi Otaxondan Izzatulla ismli boʻlajak oʻzbek olimi va dramaturgi dunyoga kelgan. Izzatulladan avval Rahmatulla, Habibulla va Fayzulla ismli uch akasi va Saodat ismli singlisi tugʻilgan. Sartoy Sulton oʻzbek xalqining kelajagi [[Rossiya]] bilan bogʻliq boʻlajagini sezib, toʻngʻich nevarasini hatto oʻgʻli Otaxonning noroziligiga qaramay, rus-tuzem maktabiga oʻqishga bergan. Rahmatulla shu maktabni bitirgach, Toshkentga[[Toshkent]]ga kelib, oʻzbek bilim yurtida oʻqishni davom ettirgan. U [[Choʻlpon]]ning yaqin doʻsti boʻlib, uning 24 yoshida dunyoni fojiali ravishda tark etishi zabardast shoirni larzaga keltirgan va u doʻstiga bagʻishlab koʻz yoshlarini toʻka-toʻka marsiya yozgan. Fayzulla maʼlum vaqt [[Andijon]]da muallimlik qilib, hatto dramaturg [[Komil Yashin]]ga ilk adabiy saboq berib, [[1937]] -yil tegirmonidan omon chiqmagan… Etikdoʻzga shogird tushib, turmush tashvishlari bilan yashagan Habibulla esa sil kasalligiga yoʻliqib, onasi bilan singlisi Saodatni dogʻda qoldirib ketgan. Otaxon aka, parishonxotirlik orqasida boʻlsa kerak, oʻgʻli Izzatullaning tugʻilgan sanasini [[1911]] -yil, deb yozgan ekan. „Men, — deb hikoya qilgan edi Izzat Sulton shogirdi — filologiya fanlari doktori Noʻʼmon Rahimjonovga, — [[1911]] -yili 29 -iyunda tugʻilganman. Otamning kundalik daftariga shunday yozib qoʻyilgan ekan. Ocharchilik yillari sal-pal esimda bor. Oʻshanda odamlar koʻkat eb, shishib ketishgani, oʻlganlarini elas-elas eslayman. Bizning oilamizga ham ana shunday fojealar koʻlankasi tushdi. [[1920]] -yili dadam oʻldi. Undan sal oldin bobom olamdan oʻtdi. Onamiz bir etak bolalar bilan yakka qoldi… Otam olamdan oʻtganda Bahrixon 26-27 yoshlarda edi [[1965]] -yili vafot etdi. Otamdan keyin 45 yil yashadi. Hammamizni oyoqqa qoʻydi…“ Izzat Sulton hayotning shunday mashaqqatli soʻqmoqlaridan oʻtish jarayonida shaxs sifatida shakllana boshladi. [[1924]] -yilda „razvyorstka“ degan soʻz paydo boʻlgan. Bu „razvyorstka“ga koʻra, har bir viloyat falonchadan bolalarni yirik shaharlarga oʻqishga yuborishi lozim edi. Ana shu „razvyorstka“ sabab boʻlib, Izzatulla dastlab Qoʻqonga, soʻngra Toshkentga oʻqishga yuborildi. U [[1927]] yilgacha-yilga qadar [[Beshyogʻoch]]dagi „Narimonov“ (Namuna) oʻzbek bilim yurtida oʻqidi. Shu yili bilim yurti bilan Oʻqchi koʻchasidagi taʼlim-tarbiya texnikumning bitiruvchi guruhlari qoʻshib yuborildi. U mazkur oʻquv yurtini tugatganidan soʻng [[1939]] -yilda [[Oʻzbekiston Respublikasi Fanlar Akademiyasi|Oʻzbekiston Fanlar akademiyasi]]ning [[Alisher Navoiy nomidagi til va adabiyot instituti|Til va adabiyot institutiga]] ishga kelguniga qadar yana bir qancha joylarda ham ishlab, ham oʻqidi. U [[ikkinchi jahon urushi]] boshlangan davrdan [[1948]] -yilga qadar [[Oʻzbekfilm]] kinostudiyasida turli lavozimlarida xizmat qildi.