Tol: Versiyalar orasidagi farq

'''Tol''' ({{lang|la|''Salix''}}) — [[toldoshlar]]ga mansub [[daraxt]]lar va [[buta]], [[chalabutalar|chala butalar]] [[turkum]]i. 300 [[tur (biologiya)|tur]]i maʼlum. Asosan, moʻʼtadil mintaqada, [[Yevropa]] va [[Shimoliy Amerika]]da tarqalgan. [[Oʻrta Osiyo]]da 22 turi bor. Daraxtlarining xodasi yoʻgʻon, poʻsti dagʻal, [[barg]]lari navbat bilan joylashgan. Baʼzilari bargi yozilguncha, boshqalari bargi yozilgandan keyin yoki bargi yozilishi bilan bir vaqtda gullaydi. Ikki yoshli [[novda]]lari kuchala chiqaradi. [[Gul]]lari ikki uyli, bir jinsli, mart— aprel oylarida gullaydi. Mevasi [[koʻsakcha]]. 25—30 kunda yetiladi. [[Urugʻ (oʻsimliklar)|Urugʻ]]i mayda, ochiq va nam yerda tez, yaʼni 5—10 soatda unib chiqadi. 15—20 kundan keyin unish qobiliyatini yoʻqotadi. Qalamchasidan, [[poya]] (xoda)sidan, parxishdan yaxshi koʻpayadi. Oʻzbekistonda [[oq tol|oq T.]], qora T., ignabarg T., [[majnuntol]], suvtol, turon T.i kabi turlari tarqalgan. Oq tolning ({{lang|la|''S. alba''}}) bal. 10–15 m. yogʻoch tanasi [[poʻstloq|poʻstlogʻi]] toʻq kulrang , sur. [[Tana]]sining diametri 1,5 gacha, Qora tolning ({{lang|la|''S. excelsa'' Gmel.}}) daraxt novdalari rangi qoʻngʻirqizgʻish. Tez oʻsadi. Issiqqa chidamli, shoʻrxok yerlarda ham yaxshi oʻsadi. [[Qalamcha]]si va poyasi ekib oʻstiriladi. Obodonlashtirish va xoʻjalik ehtiyojlari uchun koʻp ekiladi. Ignabargli tol ({{lang|la|''S. acutifolia''}}) — [[daryo|dare]] boʻylarida, kichikkichik [[suv havzasi|suv havzalari]], ariklar, xonadonlar atrofida usadi. Kuryuqchilikka, shoʻrxokka chidamli. Novdalari nozik va ingichka. Bal. 2–4 m; majnuntol ({{lang|la|''S. babylonica''}}) — bal. 8–10 m ga yetadi. [[Manzarali oʻsimliklar|Manzarali daraxt]] sifatida oʻstiriladi; suvtol yoki Vilgelms toli ({{lang|la|''S. wilhelmsiana Bieb.''}}) — buta, novdasi ingichka, uzun, choʻl, adir, togʻ zonalaridagi toʻqayzorlarda uchraydi. Olga toli ({{lang|la|''S. olgae'' Rgl.}}) — yirik buta, novdalari rangi korakizil yoki sariq; Nedzvetskiy toli ({{lang|la|''S. niedzwieckii'' Goerz}}) — past boʻyli daraxt, pishgan novdalari qizgʻish yoki qoʻngʻir. Daryo [[sohil]]larida oʻsadi. Turon toli ({{lang|la|''S. turanica'' Nas.}}) — togʻ va tog oldi toʻqaylarida toʻptoʻp boʻlib oʻsadi. Katta buta, bal. 5–6 m. Barglari uz. 12 sm, novdasi och sariq. Novdalaridan har xil savatlar toʻqiladi. Koʻkalamzorlashtirish, obodonlik, ihota oʻrmonzorlari tashkil etish, yogʻoch va xoda olish uchun ekiladi. Qadimdan T. yogʻochidan qurilish materiallari, toqi, ishkom, soʻri, har xil buyumlar, beshik, bolalar oʻyinchoqlari, ketmon va belkurak dastalari yasashda foydalaniladi.{{OʻzME-T}}