Habib Abdullayev: Versiyalar orasidagi farq

| birth_place = [[Aravon]], [[{{TavalludJoyi|Fargʻona viloyati]]}}

| prizes = {{Lenin ordeni}}{{Mehnat Qizil Bayroq ordeni}}{{Qizil Yulduz ordeni}}{{Lenin mukofoti}}{{Buyuk xizmatlari uchun ordeni}}

O‘rta Osiyo industriya institutining konchilik fakultetini tugatgach (1935), geol.-razvedka partiyasi boshlig‘i. Keyinroq O‘zbekistondagi Langar volfram-molibden konining geologik tuzilishi, mineral tarkibi va hosil bo‘lishini tadqiq qildi. 1940 yildan O‘rta Osiyo industriya institutining foydali qazilmalar kafedrasida do-sent, so‘ngra shu institutda direktor, 1942 yildan O‘zbekiston hukumati raisining o‘rinbosari, 1944 yildan ayni vaqtda Dav-lat plan komissiyasi raisi. 1946 yil „O‘rta Osiyoning sheelitli skarnlari geologiyasi“ mavzuida doktorlik dissertatsiyasini yoqladi va bu asar 1947 yilda nashr etildi.A. 1947 yildan O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi vitse-prezidenti. Ayni vaqtda Geologiya instituti direktori hamda uning Petrologiya va metallogeniya bo‘limi rahbari. A. 1952 – 55 yillarda O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi texnika va geol.-kimyo fanlari bo‘limining raisi, 1955–56 yillarda O‘zbekiston hukumati raisining o‘rinbosari va 1956 yildan O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi prezidenti. A. 1959 yilda ruda paydo bo‘lishining granito-id intruziyalar bilan genetik bog‘liqligi sohasidagi ilmiy ishi uchun yuksak mu-kofot bilan taqdirlangan. U endogen ruda hosil bo‘lishi nazariyasini rivojlan-tirdi. 130 dan ortiq ilmiy asar (jum-ladan, 7 monografiya) yozgan. A. Toshkent va Moskvada nashr etilgan ko‘pgina mo‘’tabar ilmiy jurnallar, to‘plamlar, ilmiy-ommabop nashrlarning mas’-ul muharriri, tahrir hay’ati aʼzosi edi, jumladan O‘rta Osiyoda birinchi – „O‘zbekiston geologiya jurnali“ni tash-kil qildi va uning mas’ul muharriri bo‘ldi.A. volfram, qalay, rangli va qora metallar ruda konlarining turli yo‘llar bilan hosil bo‘lganligini ko‘rsatib berdi. A. ruda paydo bo‘lish jarayonlarini mag-matizm hamda bu jarayonlar ro‘y beradigan geologik muhit taʼsiri bilan chambar-chas bog‘liq ekanligini aniqladi. Uning bevosita ishtiroki va rahbarligida „Chatqol-Qurama tog‘lari magmatizmi va metallogeniyasining asosiy xususiyatlari“ monografiyasi yaratildi (1957), „O‘rta Osiyo magmatizmi va rudalanish jarayoni“ asari nashr etildi (1960).A.ning so‘nggi turkum ishlaridan biri „Rudapetrografiya provinsiyalari va ularni tasniflash masalalari“ (1961) bo‘ldi. Jahondagi barcha yirik ruda konlari shakllanish xususiyatlariga bag‘ishlangan „Metallogeniya – foydali qazil-ma konlarini qidirib topishning geologik asosi“ monografiyasi uchun 1970 yilda (vafotidan keyin) Beruniy nomidagi O‘zbekiston Davlat mukofoti berilgan.A.ning geol.ga oid nazariy fikrla-9ri amaliyotda tasdiqlandi. U birinchi bo‘lib O‘rta Osiyoni alohida metalloge-nik maxsus provinsiya sifatida ajrat-di. Skarnlar tuzilishi, ruda uchraydigan va ruda hosil bo‘ladigan skarnlar mav-judligi qayd etildi. A.ning rudalarning granitoid intruziyalar bilan bog‘liq ravishda hosil bo‘lishiga doir asarlari ilmiy munozaraga sabab bo‘ldi. Asarlarda konlarning intruziyalardan uzoq-yaqinligiga qarab tasniflanganligi El-shonsning mavhum batolit konsepsiyasi-dan tubdan farq qiladi. A. O‘rta Osiyoga doir tadqiqotlarini tahlil qilib, ki-chik intruziyalar o‘chog‘i bilan rudali jin-slarning umumiyligini hamda magma-tizm bosqichlari bilan bog‘liq bo‘lgan ruda hosil bo‘lish jarayonlarining takrorla-nib turishini ko‘rsatib berdi. A.ning so‘nggi asarlarida ayrim joylarda mu-ayyan tipdagi magmatizm hodisalari ro‘y berishi va rudalar hosil bo‘lishi muam-molari o‘rganilgan.A.ning „O‘rta Osiyoning metallo-genik ocherki“ (1949), „Rudalanishning granitoid intruziyalar bilan genetik bog‘liqligi“ (1954 – 57), „Daykalar va rudalanish“ (1957), „Ruda-petrografik provinsiyalari va ularni tasniflash ma-salalari“ (1961) kabi asarlari jahonga mashhur bo‘ldi. „Rudalanishni granitoid intruzivlar bilan genetik bog‘liqligi“ asari xorijiy olimlar taklifi bilan ne-mis, ingliz va xitoy tillariga tarjima qilingan.A. regional kengashlar, Xalqaro geo-logiya kongressining, bir necha sessiyalarning faol tashkilotchisi, qatnashchisi, kengash to‘plamlarining muhar-riri bo‘lgan. A. bir necha chet el geol. jamiyatlari aʼzosi edi. O‘zbekiston Respublikasi miqyosidagi ko‘pgina ilmiy va ilmiy-texnika jamiyatlariga, qo‘mitalariga boshchilik qilgan. Asarlari o‘zbek va rus tillarida nashr etilgan. Bular orasida O‘zbekistonda fan, ilmiy-texni-ka, iqtisodiyot va madaniyat ravnaqiga bag‘ishlanganlari anchagina.A. O‘zbekistondagina emas, balki bu-tun O‘rta Osiyodagi geologik ishlab chiqarishda, il-miy muassasalar va oliy o‘quv yurtlarida ishlaydigan katta jamoani birlashtir-gan ilmiy maktabning tashkilotchisi va rahbari bo‘ldi. Ilmiy maktab olimlari Tyanshan toglaridagi jinslar asosida petrologiya va metallogeniya masalalarini hal qilish sohasida birgalikda ish olib bordilar. A. O‘zbekistonda iqtidorli yoshlardan fanning turli sohalarida, jumladan geol. bo‘yicha milliy kadrlar tayyorlashga katta hissa qo‘shdi. A. rahbarligida 7 kishi doktorlik, 28 kishi nomzodlik dissertatsiyasi-ni yoqladi.A. ToshPI (hozirgi ToshTU) geol.-raz-vedka ftida geol. oliy o‘quv yurtlari orasida birinchi bo‘lib Petrologiya va metallogeniya kafedrasini tashkil etdi va unga rahbarlik qildi. Urush davri-da A. hukumat aʼzosi va geolog olim sifatida front va front ichkarisini zarur resurslar bilan taʼminlash va stra-tegik ahamiyatdagi qazilma boyliklar qidirish va ishga solishda katta ishlar-ni amalga oshirdi.A. 1950 yildan umrining oxiriga-cha mineralogiya jamiyati O‘zbekiston bo‘limini boshqardi. 1960 yildan Fransiya geol. va Buyuk Britaniya Qirollik mine-ralogiya jamiyatlarining aʼzosi. Tan-langan asarlaridan 7 jildi nashr etil-gan (1964 – 69). A.ning hayoti va ilmiy hamda jamoatchilik faoliyati haqida bir qancha olimlar muallifligida „Esdaliklar“ chiqarilgan. O‘zbekiston Fanlar Akademiyasi Geo-logiya va geofizika institutiga va Toshkent shahridagi katta ko‘chalardan biriga, Akmal Ikromov tumanidagi mahallaga, Toshkent metrosi stansiyalaridan biriga, 193-maktab-ga, Ulug‘bek shaharchasida ko‘cha va boshqa ob’-yektlarga A. nomi berilgan. Geol. va geo-fizika instituti binosiga, ToshTU geologiya-razvedka fakulteti binosiga yodgorlik taxtasi o‘rnatilgan. H. M. Abdullayev nomida „Oltin medal“ taʼsis etilgan (1992). Ush shahridagi katta ko‘chalardan biri, A. tug‘ilib o‘sgan Aravondagi maktab va ko‘cha ham A. nomi bilan atalgan. Geol. va geofizika instituti qoshida A. hayoti va ijodiga bag‘ishlangan muzey tashkil qilingan. A. Toshkentdagi Chig‘atoy qabristoniga dafn qilingan. Qabri ustiga marmar byust qo‘yilgan (haykaltarosh Ye. V. Vuchetich)<ref>Sobraniye sochineniy, t. 1 – 7, T., 1964 – 69</ref>.