'''Ionlovchi nurlanish''' - zarra lar va elektromagnit nurlanish kvan-tlari oqimi; modda orqali oʻtishi uning atom va molekulalari ionlanishiga va qoʻzgʻalishiga sabab boʻladi. I.Ionlovchi n.nurlanish elektronlar, pozitronlar, protonlar, neytronlar va b.boshqalar elementlar zarralar, shuningdek, atom yadrolari va gamma-, rentgen va optik diapazondagi elektromagnit nurlanishdan iborat.
Zaryadlangan zarralar muhitning atom va molekulalari bilan bevosita toʻqnashib ionlanishiga birlamchi ionlanish; urib chiqarilgan elek-tronlarning ionlanishiga ikki-lamchi ionlanish deyiladi. Muhitning I.Ionlovchi n.nurlanish taʼsirida ionlanishi, asosan, I.Ionlovchi n.ningnurlanishning energiyasiga, tarkibiga, zichligiga bogʻliq. Fan va texnikada, biologiya va tibbiyotda, qishloq xoʻjaligi va sanoatda I.Ionlovchi n.nurlanish muhim ahamiyatga ega. Mas, kimyoviy reaksiyalar I.Ionlovchi n.nurlanish taʼsirida pastroq t-ratemperatura va bosimda amalga oshiriladi (qarang [[Radiokimyo]]). I.Ionlovchi n.nurlanish oziq-ovqat, dori-darmon mahsulotlari va b.ni sterillash va konservalashda ishlatiladi. Oʻsimlik va mikroorganizmlarda I.Ionlovchi n.nurlanish taʼsiri bilan har xil mutatsiyalarni keltirib chikarish mumkin.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
