'''Eltarish''', Qutlugʻ (? [[691]]) - [[Turk xoqonligi]] hukmdori (680—691[[680]]—691). [[Bumin]] xoqonning[[xoqon]]ning avlodi[[avlod]]i. Dastlab tudun unvoni[[unvon]]i bilan Xitoyning[[Xitoy]]ning [[shimol|shim.]]dagi [[turkiy qabilalargaxalqlar|turkiy]] [[qabila]]larga rahbarlik qilgan. Asl ismi[[ism]]i Qutlugʻ boʻlib, keyinchalik E. — davlatni[[davlat]]ni, xalqni[[xalq]]ni birlashtiruvchi degan [[nom]] olgan. U bir muddat Xitoyning [[Tan]] sulolasiga[[sulola]]siga (618—907[[618]]—[[907]]) qaram boʻlib qolgan Turk xoqonligining 681 yilda qaytadan [[mustaqillik|mustaqil]] davlat boʻlishiga asosiy hissa qoʻshgan. [[Oʻrxun-Enasoy obidalari|Oʻrxun bitiktoshlari]] va Xitoy yilnomalarida[[yilnoma]]larida [[Tabgʻach]] (Xitoy)ga qarshi E. boshchiligida istiqlol uchun olib borilgan harakatlar batafsil [[bayon]] qilingan. Jumladan, bitiktoshlarda[[bitik]]<nowiki />toshlarda E. xoqon ayoli[[ayol]]i Elbilga xotun bilan birgalikda davlatni qaytadan barpo etgani taʼkidlanadi. Xitoy yilnomalarida Gudulu (Qutlugʻ) shaklida qayd qilingan E. xoqon Tan imperiyasiga qarshi qoʻzgʻolon koʻtargan turkiy qabilalarga boshchilik qiladi va dastlab Xitoyning shim.dagi Chuqayquzi va Qoraqum ([[Xuanxe]] daryosining[[daryo]]sining shim.) mavzelarida[[mavze]]larida [[qarorgoh]] qurib, faoliyat yurita boshlaydi. U turkiy ashide qabilasining boshligʻi [[Toʻnyuquq]] (Yuanchjen) bilan birlashib kuchayadi va 682—[[682]]— [[687]] yillar orasida Shim. Xitoyning Pinchjou (682), Dinchjou ([[683]]), [[Guychjou]] (683), [[Lanchjou]] (683), Finchjou (683), Yuychjou (683), Shochjou ([[684]]), Shochjou ([[686]]), Daychjou (686), Chanpxin (687) Shochjou (687) viloyatlariga[[viloyat]]lariga jami 11 marta yurish qiladi va yirik gʻalabalarga erishadi. E. 687 yilda yirik turkiy qabilaoʻgʻuzlarniqabila[[oʻgʻuzlar]]ni yengib, Oʻtukan (Moʻgʻulistonning[[Moʻgʻuliston]]ning shim.gʻarbiy qismidagi [[Xangay]] togʻlarida[[togʻlar]]ida joylashgan oʻrmonli[[oʻrmon]]li [[vodiy]])ni xoqonlik markaziga aylantiradi. Uning davrida Turk xoqonligi oʻzining ilgarigi qudratiga erishib, [[Oltoy]], Janubiy[[Janub]]iy [[Sibir]] va Moʻgʻulistonda istiqomat qiluvchi turkiy qabilalar bitta davlatga birlashtiriladi. Bu davrda Turk xoqonligining hududi shim.da [[Sayan togʻlaridagitogʻlari]]dagi vodiylarni, sharqda[[sharq]]da [[Kerulen]] va Oʻnon daryolari [[daryo havzasi|havzalarini]], jan.da Xitoyning shim. viloyatlarini oʻz ichiga olgan yirik davlatga aylanadi.
