Toʻnyuquq bitiktoshi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
k qisqartmalarni toʻliqlash, replaced: y.da → yilda (2) using AWB
Olaf Studt (munozara | hissa)
Qator 1:
[[Fayl:Orhun bilge tonyukuk tasi.jpg|thumb|right|Toʻnyuquq bitiktoshi]]
'''Toʻnyuquq bitiktoshi''' - [[marmar]] bitiktosh, [[Urxun-Yenisey yozuvi|turkiy yozuv]] [[yodgorlik|yodgorligi]], [[Eltarish]] [[xoqon]] ([[680]])ning maslahatchisi va [[sarkarda]] [[Toʻnyuquq]] (taxminan 645—726[[645]]—[[726]]) sharafiga qoʻyilgan (712—716[[712]]—[[716]]). UlanBatordan[[Ulan-Bator|UlanBator]]dan 66 km jan.sharkda joylashgan. [[Bitik]] 62 satrdan iborat boʻlib, [[janub|jan.]]va [[shimol|shim.]] tomonlarga bir-biriga qaratib qoʻyilgan 2 [[4 (son)|toʻrt]] qirrali tosh ustunga[[ustun]]ga yozilgan. Jan.dagi ustunning bal. 170 [[santimetr|sm]], shim. dagisiniki 160 sm. Bitikning 1—7satrlari toshlardan birining gʻarbga[[gʻarb]]ga, 8—17satrlar jan.ga, 18—24satrlari sharqqa[[sharq]]qa, 25—35satrlari shim.ga qaragan tarafiga yozilgan. Bitikning 36—44satrlari ikkinchi toshning gʻarbga, 45— 50satrlari jan.ga, 51—58satrlari sharqqa va 59—62 satrlari shim.ga qaragan tarafiga bitilgan.
 
Bitiktoshda [[Turk xoqonliginingxoqonligi]]ning qayta tashkil topishi, bu ishda Eltarish xoqonning xizmati, Toʻnyuquqning xoqonlik shakllanishi, yuksalishidagi, turli [[oʻlka]] va qabilalarga[[qabila]]larga qarshi uyushtirilgan harbiy yurishlardagi qahramonligi, [[vatanparvarlik|vatanparvarligi]] batafsil [[bayon]] etilgan. Yodgorlik nafaqat badiiytarixiy [[asar]] sifatida, balki qad. [[toponimika|toponimlar]] va etnografizmlarni oʻrganish nuktai nazaridan ham ahamiyatlidir. Jumladan, unda [[Tabgʻach]] (Xitoy), Shantung ([[Shandun]] — Shim.Sharqiy Xitoydagi provinsiya), Oʻtukan ([[Oltoy]] va [[Xingan]] togʻlari[[togʻlar]]i oraligʻidagi [[vodiy]]), Koʻgman ([[Sayan togʻlari]]), Toʻgʻla (Tola daryosi), Oltun (Oltoy), Yinchu ugʻuz ([[Sirdaryo (daryo)|Sirdaryo]]), Sugʻd, Temir Qapigʻ (Darband — [[Hisor tizmasi|Hisor togʻidagi]] [[dovon]]) kabm oʻlka va joy nomlari[[nom]]lari, [[turk (etnik guruh)|turk]], [[oʻgʻuzlar|oʻgʻuz]], qitaniy, [[turgash]], [[qirgʻizlar|qirgʻiz]] singari [[qabila|kabila]] nomlari uchraydi.
 
Mazkur bitiktoshni [[1897]] yilda [[ruslar|rus]] [[etnografiya|etnografi]] Yelizaveta Klemens eri Dmitriy Klemens bn birga Shim. Moʻgʻulistonning[[Moʻgʻuliston]]ning BainSokto manzilidan topgan. Dastlab, bitiktoshning fotosurati, transkripsiyasi[[transkripsiya]]si va [[nemis tili|nemischa]] tarjimasi[[tarjima]]si [[Vasiliy Radlov|V. V. Radlov]] tomonidan [[1899]] yilda [[nashriyot|nashr]] ettirilgan. Yodgorlik matni [[dan tili|dan]](dat), [[ingliz tili|ingliz]], [[rus tili|rus]], [[fransuz tili|fransuz]], nemis tillariga tarjima qilingan, [[turk tili|turk]] va [[oʻzbek tili|oʻzbek tillarida]] tavsif etilgan.
 
== Adabiyot ==
Qator 17:
 
{{stub}}
 
[[Turkum:Arxeologiya]]
[[Turkum:Osiyo tarixi]]