Oʻzbekiston tarixi davlat muzeyi: Versiyalar orasidagi farq

'''Oʻzbekiston tarixi davlat muzeyi''' — [[Oʻzbekiston Fanlar Akademiyasi|Oʻzbekiston FA]] ning yirik [[ilm]]iyilmiy tekshirish va [[Madaniy-maʼrifat ishi|madaniy-maʼrifiy]] muassasalaridan biri. [[1876]] [[yil]]dayilda Toshkent muzeyi nomida tashkil etilgan. [[1883]] yil [[Turkiston general-gubernatorligi|Turkiston]] ommaviy [[kutubxona]]sikutubxonasi bilan birlashtirildi. [[Etnografiya|Etn.]], [[arxeologiya]], [[numizmatika]], [[harbiy tarix|harbiytarix]] boʻlimlari boʻlgan ([[1903]]). [[1918]] yil Turkiston oʻlka xalq muzeyiga, [[1922]] yildan Turkiston Bosh muzeyiga, [[1925]] yildan Oʻrta Osiyo Bosh muzeyiga aylantirildi. [[1943]] yildan Oʻzbekiston xalqlari tarixi muzeyi deb nomlangan. [[1969]]—[[1992|92]]1969—92 yillar [[Oybek]] nomidagi Oʻzbekiston xalqlari tarixi muzeyi deb atalgan. 1992 yil [[21-aprel|21 aprel]]

dagi [[Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi]]ningMahkamasining 203sonli [[qaror]]igaqaroriga muvofiq, bir necha [[muzey]]larnimuzeylarni birlashtirish asosida hozirgi [[nom]]inomi bilan qayta tashkil etildi.

Muzey [[Oʻzbekiston]] va [[Oʻrta Osiyo]] [[xalq]]lariningxalqlarining moddiy va [[maʼnaviyat|maʼnaviy]] [[obida]]lariniobidalarini saqlash va oʻrganish boʻiicha [[mamlakat]]damamlakatda yirik ilmiy tekshirish markazi hisoblanadi. Hozirgi kunda uning [[zaxira]]sidazaxirasida 250 mingga yaqin [[tarix]]iytarixiy, [[sanʼat]] va [[madaniyat]] [[yodgorlik]]laridanyodgorliklaridan iborat osori atiqalar saqlanadi. Buning 60 mingdan ortigʻini arxeologiya, 80 mingdan ziyodi numizmatika va 16 mingdan ortigʻini etn. yodgorliklari tashkil etadi. Unda mahalliy [[oʻlkashunoslik|oʻlkashunoslar]], oʻtmish bilan [[qiziqish|qiziquvchi]] havaskorlardan toʻplangan [[oʻlka]] tarixiga oid numizmatika, arxeologiya, uyroʻzgʻor buyumlari va fotosuratlardan iborat kolleksiyalar ham mavjud.

Arxeologiya fondida arxeologik yodgorliklardan topilgan ashyolar, [[devoriy rassomlik|devoriy tasvirlar]], uyroʻzgʻor buyumlari, [[mehnat qurollari]], qadimiy [[yozuv]]laryozuvlar tasvirlangan ashyolar va boshqalar buyumlar saqlanadi.

Numizmatika fondida esa eng qadimiy davrlardan to shu kungacha zarb etilgan [[oltin]], [[kumush]], [[mis]] [[tanga]]lartangalar, [[pul]]larpullar, oltin va kumush [[medal]]larmedallar va [[podsho]] [[sulola]]lariningsulolalarining [[muhr]]larimuhrlari jamlangan.

Muzeydagi etn. fondi esa nihoyatda qimmatli buyumlardan iborat boʻlib, xalqimizning uy<nowiki />[[anjom]]lariuyanjomlari, [[kiyim]]kechaklarikiyimkechaklari, [[zargarlik]] buyumlari, [[xalq]] [[hunarmandchilik|hunarmandchiligining]] hamma sohasiga oid [[mehnat qurollari|ish qurollari]] va [[mahsulot]]laridanmahsulotlaridan namunalar — har bir etn. hududning oʻziga xos [[xususiyat]]larixususiyatlari bilan ajralib turadi. Shulardan 10 mingdan ortigʻi [[oʻzbeklar|oʻzbek xalqi]]ningxalqining [[jamiyat|ijtimoiy]] [[hayot]]igahayotiga oid boʻlsa, 6 mingi Oʻzbekiston hududida yashovchi boshqa [[millat]]largamillatlarga taalluqlidir.

Muzeyning yangi [[ekspozitsiya]]siekspozitsiyasi Oʻzbekistonni [[jahon]] [[sivilizatsiya]]sisivilizatsiyasi [[taraqqiyot]]igataraqqiyotiga qoʻshgan hissasini, shu bilan birga Oʻzbekiston hududidagi tarixiymadaniy [[jarayon]]larningjarayonlarning eng qadimiy [[davr]]lardandavrlardan boshlab hozirga qadar boʻlgan taraqqiyotini oʻzida aks ettirgan.

[[Yunon-Baqtriya podsholigi|YunonBaqtriya]], [[Kushon podsholigi|Kushon]], [[Qadimgi Xorazm|Koʻhna Xorazm]], [[Naxshab]], [[Buxoro]] va [[Choch]]daChochda zarb qilingan tangalar alohida [[diqqat]]gadiqqatga sazovor. Bu tangalarda mahalliy hukmdorlarning qiyofasi, boshqalarida esa [[qabila]] belgilari yoki [[tamgʻa]]laritamgʻalari zarb qilingan. Muzey ekspozitsiyasida Oʻrta Osiyoda hukmronlik qilgan [[tohiriylar davlati|tohiriylar]], [[somoniylar davlati|somoniylar]], [[qoraxoniylar davlati|qoraxoniylar]], [[temuriylar davlati|temuriylar]], [[Buxoro xonligi|Buxoro]], [[Xiva xonligi|Xiva]] va [[Qoʻqon xonligi|Qoʻqon xonliklari]]gaxonliklariga mansub tangalar namoyish etilgan.

Muzey [[arxiv]] va kutubxonaga ega. Muzey [[faoliyat]]ifaoliyati davomida [[olim]]larolimlar tomonidan ilmiy [[asar]]larasarlar, ilmiy va [[ilmiy-ommabop adabiyot|ommabop]] [[kitob]]larkitoblar, [[albom]], [[buklet]] va turli koʻrsatkichlar hamda [[maktab]] oʻquvchilari va [[talaba]]lartalabalar [[tarbiya]]sitarbiyasi uchun ilmiymetodik qoʻllanmalar nashr etib kelmoqda. Ular orasida keyingi yillarda nashr etilgan "Temuriylar sulolasining tangalari" ([[1996]]); "Katalog metallicheskix i keramicheskix izdeliy Uzbekistana XSHX1X vv" ([[2000]]); "Oʻzbek milliy kiyimlari" ([[2002]]); "Fargʻona vodiysidagi milliy ozodlik kurashlari" ([[2003]]); "Toshkentning yangi shahar qismi tarixi" ([[2004]]) kabi nashrlar bor.

Muzeyda 4 ta [[fan doktori|fan d-ri]] va 4 ta [[fan nomzodi]] ishlaydi. [[2003]] yil [[aprel]]daaprelda muzey qoshida ilmiymetodik kengash tashkil qilingan.

Muzey [[1964]] yildan [[1887]] yil [[qurilish|qurilgan]] sobiq Turkiston davlat palatasi [[bino]]sidabinosida faoliyat yurgizgan. 1992 yil aprel dan sobiq [[Lenin]] muzeyi binosiga koʻchib oʻtdi. Mazkur bino ([[1970]], [[meʼmor]]imeʼmori Ye.Rozanov, V.Shestopalov va boshqalar) [[Toshkent]] [[shahar|shahri]]ningshahrining markazida [[Sharof Rashidov]] shohkoʻchasida joylashgan. Bino murabba [[tarh]]litarhli, 20 ta [[zal]] (umumiy ekspozitsiya maydoni 3,2 ming kv.m), [[maʼruza]]larmaʼruzalar (500 kv.m) hamda [[konferensiya]] (170 kv.m) zallari, [[ustaxona]]larustaxonalar, fond, [[ish]] [[xona]]laridanxonalaridan iborat. [[Anʼana]]viyAnʼanaviy [[panjara]] [[uslub]]idauslubida ishlangan [[quyosh]] [[nur]]idannuridan saqlovchi toʻsiqlar oddiy geometrik shakldagi binoga jozibadorlik baxsh etgan; keng yoʻlka ([[pandus]]) bino oldi [[maydon]]igamaydoniga olib borib, 2qavat [[vestibyul]]ivestibyuli bilan bogʻlanadi. Bino [[1999]]—20031999—2003 yillarda qayta [[taʼmirlash|taʼmirlandi]] (meʼmor R.Iskandarov va boshqalar), ichki tuzilishi oʻzgartirildi, yangi [[dizayn]]dadizaynda [[zamon]]aviyzamonaviy texnika bilan jihozlandi. Ustaxonalar, fond hamda xodimlarning ish xonalari 1qavatda joylashgan. Bino [[interyer]]iinteryeri milliy anʼanalarda ([[ganchkorlik]] — [[Usmonov Mirvohid|M.Usmonov]] va boshqalar; [[yogʻoch oʻymakorligi]] — [[Qodirjon Haydarov|K,.Haydarov]] va boshqalar) ziynatlangan, taʼmirlash davrida mahobatli devoriy rasmlar (rassom [[Akmaljon Ikromjonov|A. Ikromjonov]], [[Aliqulov Alisher Mahmudovich|A.Aliqulov]]) bilan [[bezash sanʼati|bezatilgan]].