Maʼmun akademiyasi: Versiyalar orasidagi farq

Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
qisqartmalarni toʻliqlash (p1, v0.5)
Olaf Studt (munozara | hissa)
Qator 1:
{{Maʼnolari|Maʼmun akademiyasi (maʼnolari)}}
'''Maʼmun akademiyasi''' - [[IX asr|9-asr]] 1-yarmida [[Xalifa]] [[Maʼmun]] arrashid (813—833[[813]]—[[833]]) tomonidan Bagʻdodda[[Bagʻdod]]da tashkil etilgan ilmiy[[ilm]]iy markaz. Dastlab "[[Bayt ul-hikmat|Bayt ul hikmat]]" ("[[Bilim]] [[uy-joy|uyi]]" deb atalgan). Bu akademiyada[[akademiya]]da [[Hunayn Ibn Isxoq|Hunayn ibn Ishoq]], Sobit ibn Kurra, Xubaysh, Baxtyashu, Qusto ibn Luqa al-Baaxbakkiy, Yahyo ibn Adiy, Ishoq al-Damashqiy, Masarjuvayxlar oilasi[[oila]]si, Navbaxt, [[Ibn al-Muqaffa|Ibn Muqaffa]], [[Ibn Moja|Ibn Mojja]], Ibn Vaxshiyalar tomonidan [[yunon tili|yunon]], [[yahudiy tili|yahudiy]], [[sanskrit]], [[suryoniy tili|suryoniy]], [[fors tilidantili]]dan juda koʻplab ilmiy-[[adabiyot|adabiy]], [[falsafa|falsafiy]]-axloqiy[[axloq]]iy asarlar[[asar]]lar [[arab tiligatili]]ga [[tarjima]] qilindi va ularga sharxlar[[sharh|sharx]]lar yozilib, musulmon dunyosiga yoyildi. Ayni shu tarjima va sharxlar tufayli [[yunonlar|yunon]], [[hindlar|hind]] olimlari[[olim]]lari asarlari bizgacha yetib kelgan. [[828]] yil Maʼmun akademiyasi qoshida Bagʻdodning ash-Shammasiya mahallasida[[mahalla]]sida birinchi [[rasadxona]], [[831]] yil [[Damashq]] yaqinidagi Kosion togʻida[[togʻ]]ida rasadxonaning boʻlimi [[qurilish|qurilgan]]. Rasadxonaga dastlab marvlik[[marv]]lik Abu Ali Yahyo ibn Mansur, keyinchalik [[al-Xorazmiy|Muhammad Xorazmiy]] rahbarlik kilgan. Maʼmun akademiyasida turli maqsadlarda[[maqsad]]larda ilmiy ekspeditsiyalar[[ekspeditsiya]]lar ham tashkil qilingan. Chunonchi [[830]] yil Xorazmiy boshchiligida Gʻarbiy[[Gʻarb]]iy [[Hindiston]] (hozirgi Sharqiy[[Sharq]]iy [[Afgʻoniston]]), [[Vizantiya]], Volganing[[Volga]]ning quyi oqimiga[[oqim]]iga 3 ta ekspeditsiya uyushtirilgan. Maʼmun akademiyasida Xorazmiy bilan birga Xolid ibn al-Malik al-Marvarrudiy, Al-Abbos ibn Sayd al-Javhariy, Ahmad ibn Abdulloh alMarvaziy, [[Ahmad al-Fargʻoniy]], Abu Fazl alhamid ibn Vaseʼ ibn Turk alXuttaliy, [[Kindiy|Abu Yusuf Yoqub ibn Sabbox al-Kindiy]] va boshqa koʻplab [[Oʻrta Osiyo|oʻrtaosiyolik]] olimlar [[ijod]] qilib, turli fanlar[[fan]]lar rivojiga katta hissa qoʻshdilar.
 
[[XI asr|11 -a.]] boshida [[Xorazm]] poytaxti[[poytaxt]]i [[Gurganj]] (hozirgi [[Koʻhna Urganch]]) shahridagi[[shahar|shahri]]dagi ilmiy markaz ham Maʼmun akademiyasi deb nomlangan (qarang [[Xorazm Maʼmun akademiyasi]]).<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
 
== Manbalar ==
Qator 13:
 
{{stub}}
 
[[Turkum:Akademiyalar]]
[[Turkum:Islom tarixi]]